Thursday, July 5, 2018

Dağda gezmelere devam: Şırnak, Gever


Güncel Ermenicede kavar գաւառ “taşra” anlamında kullanılır, ama aslı “memleket, ilçe, nahiye”. Ermenicenin ilk yazıya döküldüğü 5. yy’dan bu yana çok sık gördüğümüz bir kelime. Acaryan sözlüğü bir düzineden fazla türevini vermiş, գաւառական, գաւառապետ, վերնագաւառ, գաւառաբարբառ vs. Bir Kafkas dilinden, belki Urartucadan alıntı olduğunu düşünüyor. Gürcüce kvari გვარი “tür, soy, sülale” ve kvaropa “bir yerin yerlisi olmak” örneklerini anmış.
Doğu coğrafyasında sıkça karşılaştığımız bir terim. Mesela Hizan’ın hemen güneyinde, eski Hizan kasabasının kalıntıları ile Gayda’nın bulunduğu vadinin adı Kavar. Eski yazıda كاوار veya كوار yazılır, Gâvar veya Gevar diye de okunabilir. Van gölünün güneyinde, Por yarımadasının doğusundaki verimli ovacık da sanırım Kavar adıyla tanınmış olmalı, çünkü buradaki Vanik (Çataltaş) köyünün adı komşu diyardaki Kercigan Vanik’ten (Ulusoy) ayırt etmek için Kavar Vanik diye tanımlanıyor. Güncel telaffuzunu bulamadım, Gevervenk, hatta Geverünk gibi olabilir. Nitekim Hakkari’nin ilçesi olan Yüksekova’nın adı da eskiden Gâvar veya Gevar iken şimdi Gever diye geçiyor. Bu isim bölgenin, yani Yüksek Ova’nın adı. İlçe merkezi olan kasaba Dizê, yani “kale”.
Ayrıca Erzurum Hınıs’ta ve Bayburt merkezde Kavar/Gever adını taşıyan yerler var. Sanırım ikisi de bir tarihte oraların merkezi yerleşimi olmuş olmalı.
Şırnak Gever (Kuşkonar) ise herhangi bir şeyin merkezi olabilecek bir yere benzemiyor. Gabar dağının zirvesinin hemen altındaki bir kovukta, dünyadan kopuk bir köy; adresi 37°35’26’’ K 42°17’15’ D. Acaba adı Gabar’ın bir varyantı olabilir mi? Gabar կապար Ermenicede biliyorsunuz “kurşun” demek. Bir tarihte buralarda kurşun madeni mi vardı? İzini bulamadım. Eprigyan Sözlüğü, sf. 2.270, Ağtsınig (Bitlis) ile Vaspuragan (Van) sınırında olduğunu belirttiği bir Gabarahad dağındaki kurşun madenlerinden söz etmiş, ama Gabar dağına maalesef değinmemiş.
*
Köyde ilk dikkatimizi çeken şey, adeta Machu Picchu’yu ya da Cava’daki pirinç teraslarını andıran harikulade taraçalar. Etrafı biraz dolaşınca komşu köylerde de benzer teraslamalara rastlıyoruz: mesela şimdi terkedilmiş olan Görmeç (Biave) köyü, onun doğusundaki vadinin sonunda 37°35’10’’ K 42°10’01’ D konumundaki isimsiz köy harabesi, komşu Eruh ilçesinde artık var olmayan Dadaklı (Nit) ve Tünekpınar (Aval) köyleri, daha batıda sadece adı kalan Alkemer (Deyrşev). Kürt coğrafyasında görmeye alışık olduğumuz manzaralar değil bunlar; o yörede tipik olan mesela Gever’in aşağısındaki Güneyce (Banibotiyan) köyü gibi yığışımlardır. Taraçaları üşenmeyip kim yapmış, kaç yüz yıllıktır, bilgim yok.
Saydığımız köylerin hepsini (Güneyce hariç) kahraman Türk ordusu yakıp yıkmış. Taş üstüne taş komamış. Köylüleri darmadağın etmiş, Diyarbakır’ın, Adana’nın varoşlarında tiner koklamaya mahkum bırakmış. Onurunu çiğneyip korucu olmayı kabul eden köylerin kaderi de ötekilerden daha parlak değil. Mesela yine Eruh’ta, Dadaklı’nın az kuzeyindeki Dağdöşü (Serxete) köyüne bakın. Solda aşağıda harabe halinde eski köy; sağda TC devletinin standartlarına uygun, “modern” toplama kampı. Öyle bir yerde o koşullarda yaşamak mı daha büyük felaket sizce, tiner mi?
Terörist mi dediniz?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin örnek soruşturması sayesinde Gever’de olanları biliyoruz. Korucu olmayı kabul etmeyen köyün üzerinde 26 Mart 1994’te helikopter uçar, işaret fişeği atar. Peşinden gelen iki uçak köyü bombalar. 25 sivil parçalanarak ölür. Şikayetçi olmak isteyen köylüler, TC görevlileri tarafından başlarına gelecek daha kötü şeylerle tehdit edilir. Apar topar köyden kaçarlar. Bir daha dönemezler, çünkü o günden beri orası yasak bölgedir. Aynı gün başka köyler de bombalanır. Şer örgütü, sonsuz bir yüzsüzlükle, yıllarca her şeyi inkâr eder. Suçu PKK'ye atmayı dener. O güne ait uçuş kayıtlarını sahteleriyle değiştirir. Kuşkonar köyünün adı haritalardan silinir. Gabar Dağının taraçaları, doğanın insafına terk edilir. [1]
Bombalamayı emreden Korgeneral Hasan Kundakçı daha sonra Doğu Perinçek’in partisinde siyasi kariyere adım atar.
*
Medeniyet dediğin, yüzyıllar boyunca adım adım birikerek oluşan bir şeydir. Türkiye’de neden birikmiyor, anlaşıldı mı?
TC Terör Örgütünü tasfiye etmeden nasıl birikmeye başlar, bir fikri olan var mı?

11 comments:

  1. TC terör örgütüdür tasfiye edilmeli görüşünüze katılmıyorum. bu topraklarda burokrasi 10000 yıldır beceriksiz hantal yalancı acımasız ama daha iyi alternatifi olmadıkça silahla saldıran herkese karşı korumak görevimiz. belki google earthe bakarken , komşusunun devlet yanlısıdır diye pkk ya şikayet ettiği köylünün korkusunu yaşadığı terörü de düşünün. komşu ülkelerde silahlandırılıp eğitilen kişilerin köyün hemen yukarısındaki dağlarda olduğunu köye inip en ufak itirazda bulunan , ihbar edilen insanları köy meydanında öldürüp gittikleri en yakın yardımın 10 km ötedeki jandarma karakolundan gelebileceğini. o jandarmanın da yardıma gelmeyeceğini hesaba katın . ölüm korkusuyla silme pkk taraftarı olan köylerde yaşayanların toplama kampı dediğiniz karakol etrafında kümelenmiş korunmaya çalışan insanlardan daha onurlu daha özgür olduğunu iddia etmeniz önyargıdan başka bişey değil. Bana, stalinist bir örgütün savaş propagandasına fazla kapılmışsınız gibi geliyor.

    ReplyDelete
  2. zulümle medeniyetin alakası nedir onu anlayamadım.bu topraklardaki sorun zulüm değil ki,SADECE zulüm vaad etmesi.amerika'dan baba terör örgütümü var? medeniyete katkılarını çıkarırsan elinde ne kalıyor? fransa,israil için de aynısını söyleyebiliriz.tc devletinin sorunu 25 tane köylüyü bombalaması değil hatta daha ileri gidelim milyonlarca gayrimüslimi tasfiyesi de değil; bundan fazlasını yapamaması.sadece ve sadece zorbalık vaad etmesi.

    ReplyDelete
  3. O zaman şöyle diyelim :

    Malum İsrail devleti Filistinlilere neler yapıyor.......

    Ortadoğunun açık ara en "şiddet-sever" devleti.

    Heryeri yakıp yıkıyor.......

    Ama hiç şüphesiz Ortadoğunun en medeni en egelişmiş ülkesi İsrail'dir...

    Peki Avrupa farklı mı?

    Dünyanın en "şiddet dolu" kıtası................

    O kadar ki :

    20. yy. iki defa Avrupa'da taş taş üstünde kalmadı.....

    Ama Avrupa dünyanın en medeni kıtasıdır............

    Maalesef Sevan Bey..................

    Hani bugüne kadar sayamadığım kadar çok bakın Erdogan bu sefer kesin erdogan gidiyor "hatta" Nixon formulu uzerinden calisiyorlar falan demistiniz ya...

    Ha iste sizin "istinsanız" butun analizleriniz bu kadar yanlış.

    Sevan Bey siz "sadece" dilbilimcisiniz.

    Ne anlarsınız politikadan / uygarlık tarihinden vs.vs.

    Bunlar başka "uzmanlıklar".......

    Sizin bu alanlarda uzmanlığınız yokki.....

    Yada "anlayın diye" şöyle soralım :

    Sadece TC'mi bu halde?

    Dünyada TC'den daha kötü halde "100" kadar memleket var.

    Onlar neden bu halde peki????????????????

    TC yüzünden mi?

    İyi günler

    ReplyDelete
  4. Eh ozaman TC dışındaki alternatiflere bakalım :

    PKK-HDP yani kürt hareketi :

    Kuzey Suriye'den görüyoruz kaba saba "stalinist bir diktatörlük".

    "Kuzey Kore'den" farksız bir rejim.........

    İslamcılar.....

    16 senedir gördük.

    TC'den bin beterler.......

    liberaller?

    Zaten bir avuçlar.

    Söyledikleride "anlamsız"......

    Üstelik neredeyse hepsi "batı yalakası"....

    Güney Kore'yi "devlet" kalkındırmamış gibi "devlet küçülsün" diyorlar başka birşey demiyorlar....

    Olur devlet küçülsün sonrasıonda ise iyice kırpılacka sosyal haklarlal küresel şiketlerin "ucuz işçilik yapan kölesi" olalım.....

    Zihni sinirler topluluğu.

    TC en iyi çözüm değil ama optimum çözümdür.

    Zaten insan tecrübe kazandıkça en iyi çözüm diye bir şey olmadığını anlıyor......

    TC daha iyi bir alternatifi "henüz" olmayan optimum çözümdür.......

    ReplyDelete
    Replies
    1. Durumumuz için daha gerçekçi bir açıklama duymamıştım...

      Delete
    2. Sevan Bey, siz bu zihniyetin sefalefini görelim diye böyle numunelik yorumları yayınlıyorsunuz, bunlar da kendilerini size cevap veriyor zannediyorlar. Adam daha yazının anlattığını bile anlamamış, ilkokul terk dilbilgisiyle 120 senelik küflü temcit pilavını dayiyor da önümüze, kendisi başka yemek bilmediğinden biz de yeriz zannediyor.

      Delete
    3. @Deli Dumrul

      Kullandığınız kelimeler : ilkokul terk, küflü temcit pilavı, biz de yeriz zannediyor, numunelik yorum.....

      Dostum sen "hakaret" dışında birşey bilmiyor musun?

      Delete
  5. 1970'ler CHP'lisi, sol-kemailst ve sosyal demokrat biri olarak Murat Bey'e katılıyorum. Kürt hareketinin vahşiliğini babam sürekli görür ve söylerdi. 80 darbesi CHP'yi ezer geçerken, Kürtler'in üniversitede tanıdığı 3 5 kişi olmadığını, taşranın vahşi ötesi ve yobaz ötesi, aynı Tarık Akan'ın Sürü filmi gibi olduğunu yaşaya yaşaya gördüğü bir dönem... İslamcılar zaten ezel-ebed bu coğrafyanın belası. Biz Kerbela'dan, Madımak'tan nice yerden alışkınız... Birilerine Nişantaş'a varanda dank etti... Şu şartlarda, CHP, ezel ebed optimum kaçıyor... Kızsanızda, etseniz de...

    ReplyDelete
  6. Sevan Bey, Karar gazetesinin bir yazarı kulaklarınızı çınlatmış. Pek hoş bir yazı değil ama atıf yaptığı Tuhaf'taki yazınızı burada biraz daha detaylandırmanız için sebep olmasını umarım:
    www.karar.com/yazarlar/muhsin-mete/ah-bir-ingilizce-ogretebilsek--7447

    ReplyDelete
  7. eskaza,god forbid, pkk zihniyetindekiler devlet kursa olabilecek rezillikleri görmek için netflix'te hemen kamboçya'daki devrim sonrası kızıl kmerlerin ideolojik saplantı, sekterlik ve nobranlıklarının gerçekçi bi dille anlatıldığı belgesele bakılabilir: first they killed my father.

    ReplyDelete
  8. Gever kurtcede ark ya da kucuk kanal anlaminda kullanilir. Bununla bir anlam iliskisi var midir? Ya da gever kelimesi baska dillerden kurdceye odunc gelmis bir kelimede olabilir mi?

    ReplyDelete