Ezan terörüne dair

Dini törelere ve çeşitli toplulukların “kutsal” saydığı kültürel davranışlara meraklı olduğumu bilirsiniz. Sadece “merak” değil, ciddi bir duygulanım da var içinde. Birkaç yazımı okuyan bilir.

Töresel davranışların duyurulması, ya da göz önünde yapılması beni rahatsız etmiyor. Hindistan’ı bilir misiniz? Günün belli saatlerinde tapınaklardan koro halinde ilahi sesi yükselir. Hint kentlerinin kaosu içinde, uzaktan, belli belirsiz o sesi duymak bana iyi gelmişti. 2004’te Jaisalmer’de benden daha radikal kişilerle uzun uzun bunu tartışmıştık diye hatırlıyorum. Şimdi oturduğum yerde de pazar günleri bazı kiliselerde çok düşük sesle ayini dışa veriyorlar. Yel estikçe o sesin kulağa çalınması güzel bir şey. Dünyada her şey günlük hayatın adiliğinden ibaret değil duygusu verir insana.

İslama karşı önyargılı mıyım? Biraz sanırım evet. 60 sene, unut onu 1400 sene, İslam’ın hoyrat ve tehditkar söylemine maruz kalırsan sempatin aşınıyor biraz. Ama yine de Hindistan’da, Etiyopya’da, Sri Lanka’da çarşı yerinde kulağıma çalınan – unplugged, hoparlörsüz – ezan pekala sevindirir beni. Çölde gözlerini yumup türkü söyleyen bir adamın sesi. Tanıdık bir ses. Güzel.

Mesele hoparlördür. Hoparlör devreye girdiği anda yapılan şey “ibadet” değildir artık. Töre de değildir, gelenek de değildir. Meydan okumadır. “Kamu alanı benim malımdır” diyor, “hiçbir şey yapamazsın, burada söz hakkın yok.” Kaçınılmaz bir mantıkla gitgide volümü yükseltiyor. Kamu alanını işgal edersen insanlar evlerine (ya da köylerine) kaçarlar. İç kalelere çekilirler. O direnci kırmak için saldırının dozunu artırman gerekir. Evlerin kapılarından, pencerelerinden içeri sızman gerekir. En ücra köye en yüksek ses düzenini kurman gerekir. İnsanlara kaçacak yer bırakmaman gerekir.

Saldırıdır. Savaştır. Bertaraf edilmesi lazım.