Kelimebaz iş başında

Buğurcu

Çankırı’da Buğurviran, Bartın-Ulus’ta Buğurlar köyleri var. Osmanlı kayıtlarında bu yörelerde Urbân-ı Buğurciyân taifesinden söz edilmiş. Urban “göçebe Arap, bedevi” demek. Buğur “deve”, buğurciyan da “deveciler”. Yani bunlar deve yetiştirip satan seyyar Arap grupları olacak. Halep vilayetinden çıktıkları söyleniyor. Güncel literatürde ‘Türkmen’ oldukları da iddia ediliyor, ama artık Türkmenliği iddia edilmeyen kimse kalmadığına göre bu tezi iskontoyla satın alıyoruz.

Derken öğreniyoruz ki Bulgaristan’da Varna civarında yaşayan Roman vatandaşların adı Bugurdži (Buğurci) imiş. Kosova’nın Priştine şehrinde ve Makedonya’da Tetovo ve Kumanovo civarlarında da Buğurci aileleri varmış. Demircilik ve kalaycılık yaparlarmış. Hatta Berlin Özgür Üniversitesi’nden bir arkadaş 1993’te Buğurcilerin dili hakkında koskoca doktora tezi yazmış, basılmış da (https://books.google.gr/books?id=Rc3JFd9hWjUC). Dil Romani dilinin Güney Balkan lehçelerinden biri, bildiğiniz Çingenece. Şu sayfada epeyce bir Bugurci dili sözlüğü de bulabiliyorsunuz: http://romani.uni-graz.at/romlex/lex.cgi

Araplıkla ilgileri nedir? Halep’ten geldikleri için mi öyle etiketlenmişler, yoksa “esmer” anlamında mı öyle denmiş? İki ayrı Buğurcu milleti mi var? Kim bilir?

Ziver/Züfer

Ziver adını taşıyan erkeklerin %60 kadarı Kürt, net %49’u Mardin ve Batman illerinden. Bu Ziver ile eski Osmanlı zurefa sınıfında rastladığımız Ziver aynı isim mi? Sahiden “süs, ziynet” anlamına gelen Farsça zîver’den geliyor olabilir mi? Mardin’de kaç baba erkek evladına Süs adını verir?

Sanmıyorum. İlki Arapça Züfer’in yerel bir varyantı olmalı. Yani “çağlayan, gürleyen” yahut “çağlar, gürler”. Aslan anlamında da geçiyor, normal, o da gürler. Lider de demekmiş, sanırım “gümbür gümbür konuşan” anlamında. Ü = İ eşdeğerliği Kürtçede standarttır, F’nin V’ye dönüşmesi de özellikle Mardin lehçelerinde tipik.

Züfer olarak yazılan Züfer 868 kişi, çoğu Erzurum’un kuzey ilçeleriyle Şebinkarahisar taraflarından, hemen hepsi 1975’ten önce doğmuş.