1965’te bu işlerle ilk ilgilenmeye başladığımda CHP’nin oyu %28,7 idi. Zafer beklentisiyle girilen 1969 seçiminden %27,4 çıktı; şok yaşandı. Ecevit fırtınası gelip geçtikten sonra, 1983’te Necdet Calp’ın halkçı partisi %30,5 ile beklenmedik bir başarı sağladı. 1987’de SHP %24,7’ye düştü. 1995’te Ecevit’in DSP’si ile Baykal’ın CHP’si toplam %25,3 aldılar. 1999’da ikinci Ecevit rüzgârıyla iki partinin toplamı %30,9’a yükseldi, ama 2002’de toplam %20,6 ile çakıldılar. 2011'de CHP %25,9'u gördü. 2015'in ilk raundunda %24 küsura düştü; ikinci rauntta %25 küsura çıktı.
Şimdi falanca demiş ki “parti sola dönmeli, sol ve sosyal demokrat olmalı.” Filanca demiş ki “koalisyon kurabilseydi böyle olmazdı.” Beriki “bütün gücümüzle koşturduk, gece gündüz çalıştık, böyle olmamalıydı” deyip takım oyunu yokluğundan yakınmış. Öteki, Baykal zamanında %20'ye düşen oyun Kılıçdaroğlu devrinde %25'e çıkmasını başarı saymış. Biri Kemalist ve vatanist bir kadronun partiyi başarıya taşıyacağını savunmuş. Öbürü Kürt partisiyle ittifak kurmayı önermiş. Geçen senenin modası “İslami kesime açılmak” idi. Bu yıl o tezi dillendiren pek yok şimdilik.
Camdan dışarı çıkmaya çalışan kara sineğin gayreti geliyor aklımıza. Sinek cama çarpar. Döner gene çarpar. Tekrar dener, bir daha çarpar. Sarsılmaz bir inanç ve umutla bir daha, tekrar çarpar. Yılmaz, gene çarpar.
E ne yapalım, bunlar da böyle diyemiyoruz maalesef. Çünkü zararı yalnız kendilerine değil hepimizedir. Karşı tarafı ebedi iktidara mahkûm eden sadece Türkiye'nin sosyolojisi midir sizce, yoksa 65 yıldır aynı topal atı yarışa sürüp sonunda kazanmayı uman kör iman mıdır? Erdoğan'ın karşısına doğru dürüst bir seçenek çıksa son dört yılda aldığı onca yaraya rağmen ayakta kalabilir miydi?
Kabahati MHP ve HDP'de bulmanın anlamı yok. %60 yahut 50,5'lik muhalefet bloku da ham hayaldir. Son seçimde net görüldü ki MHP seçmeninin ikinci tercihi AKP'dir; HDP seçmeninin ikinci tercihi de ezici oranda yine AKP'dir. İki turlu bir seçimde MHP silinir, HDP de belki %5 ila 10'luk bir dar bölgeye sıkışır. Mevcut parti sisteminin ana fay hattı %70 ile 25 artı 5 arasındadır. Kırk defa denesen vereceği sonuç aşağı yukarı budur.
Böyle olması iyi bir şey değildir. Memleketi fasit daireye sokar. Bir tarafın iktidarını kemikleştirir. Kendi kendini besleyen bir iktidar döngüsü yaratır. Gücün tüm nimetlerini -bilgi kaynaklarını, ekonomik imkânları, patronaj ağlarını, bürokratik tecrübeyi- bir tarafa yığar; öbür tarafı bir daha kolay kolay kendine gelemeyecek şekilde cılızlaştırır. On yıllarca düzelemeyecek bir dengesizlik üretir.
Bu yüzden diyoruz ki Türkiye'de demokrasinin önündeki esas engel CHP'dir. Yıllar önce tasfiye edilmeliydi; edilemedi.
Bugün eğer adil ve demokratik bir yarış istiyorsak, topal atı kesmekten başka çare yok.
*
AKP'nin başarısını sosyolojiye yahut ideolojiye bağlayan yorumlar ciddi bir mantık hatasından mustariptir.
Diyorlar ki Türk halkı muhafazakârdır, dindardır, gavur düşmanıdır, Anadolu kaplanıdır, o yüzden Erdoğan'a oy verir. Çatlasan da patlasan da vermeye devam edecektir. İyi de;
Bir, de ki Türk halkının böyle eğilimleri var, bu eğilimlere Erdoğan'dan ya da AKP'den başkası hitap edemez diye bir kural yok.
İki, bu eğilimler varsa başka eğilim yok diye bir şey de yok. Misal, gariban sevgisi, etnik ve bölgesel kimlikçilik, yobaz korkusu, bedava ekmek aşkı, modernlik özlemi, değişim arzusu, “yetti bunlar” kaypaklığı da aynı insanların kararlarında pekâlâ etkili olabilir. Bu değişik, hatta belki birbiriyle çelişen eğilimlerden iyi bir harman çıkaran bir alternatife neden teveccüh göstermesin?
Seçmen blokları veri değildir. Kendiliğinden oluşmaz; ebediyen sürmez. Seçmen bloklarını yaratan siyaset sahnesindeki seçeneklerdir. Bloklardan biri kuvvetli, öbürü zayıfsa kabahati seçmende değil, seçeneklerde aramak gerekir.
**
Başkanlık sistemini bir de bu açıdan ele alalım isterseniz.
Başkanlık sistemi bizde sadece bir yönetim sistemi olarak tartışıldı. Başkanın yetkileri neler olacak? Yasama organı karşısındaki konumu ne olacak? Altın varaklı tahta mı oturacak, Bürosan koltukla mı yetinecek? Oysa başkanlık sistemi, a) bir yönetim sistemidir, evet, ama b) öncelikle ve daha önemlisi, bir seçim sistemidir. Yürütme organının başının nasıl yöneteceğinden önce, nasıl seçileceğini bildirir. Bakarsan ABD başkanı ile Kanada veya İngiltere veya Almanya başbakanı arasında yetki ve sorumluluk açısından o kadar büyük farklar yok. Asıl fark nasıl seçildiklerinde.
Başkanlığın püf noktası şu: Yüzde elli artı bir alan kazanır, alamayan elenir. Yüzde on barajını unutun. Başkanlık sisteminde baraj yüzde ellidir. Kırk dokuz alana teselli armağanı verilmez. Yirmi dört küsurdan yirmi beş küsura çıktık diye sevinene gülerler.
Bu sistemde küçük siyasi grupların ayrı parti olarak var olma şansı yoktur. Küçük partiler ancak iki büyük bloktan biri - ya da her ikisi – içinde yer alarak varlıklarını sürdürebilirler. İttifak kurmayı ve pazarlık etmeyi öğrenirler. Yüzde elli artı bire hitap etme disiplinini kazanırlar.
Elbette işin ince ayarları var. ABD sisteminde parti konsolidasyonunu sağlayan öteki ayak Kongre seçimlerinde uygulanan dar bölge sistemi. Başkana ek olarak her parlamento seçim bölgesine yüzde elli şartı getirince, üçüncü partilerin hiç şansı kalmıyor.
Buna karşılık İngiltere ve Kanada örneklerindeki gibi başkansız dar bölge sistemi, bölgesel tabanlı üçüncü partilere şans tanıyor. Brezilya, Arjantin, Şili, Uruguay gibi otuz küsur yıldan beri iyi kötü istikrara kavuşmuş başkanlık sistemleri incelense eminim çıkaracak başka dersler de bulunur.
“Yaptırırım–yaptırmam” faslını aşıp işin ayrıntılarını tartışma vakti gelmiş midir dersiniz?
Yoksa Kemal Bey yerine Ahmet veya Mehmet'i getirsek, baştakilere her gün televizyondan laf yetiştirsek, araya bir kaç tane “sol” veya “sağ” slogan sıkıştırsak 2019'da Allahın izniyle bu iş olur mu diyorsunuz?
16 yorum:
- korpik16 Kasım 2015 01:11Yani laf hocam dediğinizde. Bize İslamın baskın olduğu ülkelerden örnek verin. Verin katılalım size, diyelim haklısınız. Hep beraber mücadele edelim. Sırf teziniz diye Güney Amerika'dan örnek veriyorsunuz. Ayıp ediyorsunuz, katılamıyoruz. Hapistesiniz olayları ayrıntısı ile de takip edemiyorsunuz ama buna rağmen bu kadar geniş açılı bir tespit yapıyorsunuz.Yanıtla
Aynen ve hatta CHP SEÇMENİ ARIZALIDIR, DEĞİŞTİRİLMELİDİR.Yanıtla
- Hocam,CHP-SHP-DSP gibi sol görünen ama egemen elit tarafından kurulmuş bu sağ partiler 1950'den beri seçim kazanamasalar da ülkedeki asıl iktidar olan askeri bürokrasi ile ideolojik,sosyolojik,ekonomik yakınlıkları nedeniyle seçimi dolayısıyla da iktidarı kaybetmenin bedelini hiçbir zaman ödemediler.Nasıl olsa seçimi kazanan muhafazakar parti aslında iktidar olamıyordu ve istenildiği zaman askeri darbe ile devrilebilirdi.Böylece aslında hiçbir zaman seçimlere asılmadılar,buna gerek duymadılar.Yanıtla
2006-2010 arasında askeri vesayet knock out olunca sistem çöktü.Artık seçim kaybetmenin bedeli büyüktü.İktidarı kazanan muhafazakar parti artık devlet oluyor eskiden ordunun kullandığı gücü kullanabiliyordu.
Benim anlamadığım şu:28 Şubat'ta muhafazakarları ezip geçen Ordu ve yargı elitleri nasıl oldu da sadece 10 yıl sonra bu hale geldi? Muhafazakar parti 2003'ten beri askeri darbeden korunabilmek için Avrupa ile ilişkilere sarıldı ama sadece bu mu yıktı bizim generalleri yoksa Twitter ve iphone çağında tanklar çalışamadı mı :)
Hocam sizi ziyaret etmeyi çok isterdim ama hem uzakta hem de 1945'teki Almanya durumundayım.Keşke örgütlenip TBMM önünde sizin için bir
protesto düzenleyebilsek...
- Ordu istediği için geri çekildi, müsaade etti. İstese yine darbe yapabilir.
- Adsız17 Kasım 2015 11:01abi çok uzun süredir yazılarını takip ediyorum. daha türk siyasetiyle ilgili herhangi bir tahmininin tuttuğuna şahit olmadım. bence bu öngörü de boş çıkacak.Yanıtla
.jpg)
hocam türkiye'de uzlaşma kültürü oluşturulması ve chp denilen arkaik ve solun önünü tıkayan bir yapıdan kurtulunması gereklidir.muhalefetin bu zavallılığı hepimizin sorunudur.Yanıtla
- Adsız25 Kasım 2015 20:38Türkiye'nin devamlı krizler yaşayan bir ülke olmasının nedeni modern kurumların kökleşmemesi değil midir?Yanıtla
Hükümet krizlerinin nedeni olan siyasi partiler ülke geneline yayılamamış, yerel tabanlarına dayanıyor.
Merkeziyetçi eğitim sisteminin tek tipçiliği, farklı toplum kesimlerinin talepleriyle çeliştiği için krizlere neden oluyor. Türban, imam-hatipler, anadilde eğitim, zorunlu din dersleri gibi.
"Paralel devlet" olayında gördüğümüz gibi yargı ve emniyet de tam oturamamış. Cemaatler burada da güçlü. - Adsız30 Kasım 2015 14:10Ya hocam teoride tamam da uygulamada 'korpik' takma adlı arkadaşın dediğine tamamen katılıyorum. Önce İslam ve buna bağlı olarak biat kültürü dinamikleri altında değerlendirmek gerektiğini düşünüyorum. Diğer taraftan %25 belki iktidara gelmek için yeterli olmayabilir ama böyle bir kitlenin varlığının ağırlığı olabilir. Almanya'da Yeşiller Partisi'nin de iktidara gelme ihtimali yok ama en kötü ihtimalle bir STK'dan daha güçlü seslerini duyuruyorlar.Yanıtla
- Adsız9 Aralık 2015 14:01Problem sandiginizdan cok daha derin. Problemi Fransiz devrimine kadar takip edebilirsiniz. Problem sadece Turkiye'ye has degil. Problem tum dunyada ayni, ve kaynagi Harvard vb.nin tum dunyaya basariyla yaydigi dinin yarattigi hukumet noksanligi. Problem bu topraklarin, tum dunyada oldugu gibi, dusuk yogunluklu savas icinde olmasi. Problem gercek hukumdarlarin sozde hukumdarlarla ayni olmamasi. Problem halkin tamaminin -evet hocam, siz de dahil- ayni yalana inandirilmis olmasi. Problem tum dunyanin -Fransiz Devrimi'ndeki manada- devrimci olmasi. Problem insanlarin dogal hiyerarsinin varligini gormezden gelmesi. Problem her insanin esit yaratildigi yalaninin evrensel kabul gormesi. Problem Plato, Sokrates, Thomas Hobbes, Edmund Burke, Thomas Carlyle, ve hatta John Locke ve oteki klasik liberaller dahil, butun demokrasi oncesi -Robespierre gibi delirmemis- dusunurlerin evrensel olarak demokrasinin olabilecek en kotu yonetim sistemi oldugunu soylediklerini unutmus olmamiz. Problem, modern bilim tarihi doruk noktasinda oldugu icin, politik sistemin de doruk noktasinda oldugunu sanmamiz. Problem son iki yuz yildir duzenin, kaliteli hukumetin bozusmakta olmasi, ve bu bozusmanin "ilerleme" adi altinda kutlanmasi. Problem demokrasinin ta kendisi.Yanıtla
- Oldukça mantıklı
.jpg)
