Sunday, March 29, 2009

Vatan kurtardı, halifeyi kovdu, daha ne?

(Taraf gazetesi HerTaraf sayfası 29 Mart 2009)
Türker Alkan emekli kahvelerinin vazgeçilmez klasiklerini bir kez daha özetlemiş:
“Atatürk’ü başımıza gelen ve gelecek olan her türlü belâdan sorumlu bir felâket tanrısı gibi görenlerin neye itiraz ettiklerini anlamakta da zorlanıyorum doğrusu. Neye itiraz ediyorlar? Kurtuluş Savaşı’na mı? Saltanatın ve halifeliğin kaldırılmasına mı? Cumhuriyetin kurulmasına mı? Kadınlara eşit haklar tanıyan Medeni Yasa’nın kabulüne mi? Şeriatın işlemez kılınmasına mı? Çağdaş bir eğitim sisteminin kurulmasına mı? Laikliğin benimsenmesine mi? Son bir soru: Bu reformlar olmadan demokrasi kurulabilir miydi?” (Radikal, 22 Mart Pazar)
“Bkz: Hitler otoban yaptı o yüzden sevmiyorlar,” veya “Bkz: Stalin zamanında hırsızlık yoktu,” deyip geçmek mümkün. Ama biz öyle yapmayalım, etraflıca cevap verelim. Belki itirazları anlamakta zorlananlara faydamız dokunur.
Soruları geldiği sırayla cevaplayalım isterseniz. Sonra d
Eskiler alıyorum, eskicii
a sözü edilmeyen bir-iki taneyi ekleriz.
1. “Kurtuluş Savaşı” adıyla anlatılan yalanlar manzumesine, evet, itiraz ediyoruz.
Türkiye Birinci Dünya Savaşında saldırgan tarafta yer aldı. Tarihin en büyük askeri hezimetlerinden birine uğrayıp dağıldı. Savaştan sonra burada galiplerin işine gelen bir rejim kurulması gerekiyordu. O rejim 1923’te aynen istedikleri gibi kuruldu. Hepsi budur.
Daha erken kurulabilirdi. Daha kolay ve daha kansız olurdu, memleket o kadar harap olmazdı. Belki Tek Adam diktatörlüğüne de o kadar kolay teslim olmazdı. Ama 1918’de İngilizler bir hata yaptılar, barış şartı olarak İttihat ve Terakki kadrolarının tasfiyesini talep ettiler. Bunun üzerine birileri vatanmillet diye haykırarak ayağa kalktı. Altı sene savaştan bitmiş bir ülkeyi gözünü kırpmadan tekrar kana ve ateşe sürdü.
İngilizler kızıp tehditler savurdular, asarız keseriz böleriz Sevr yaparız diye gözdağı verdiler, etkili olsun diye Yunanlıları sahaya saldılar. Üç sene daha manasız bir katliam oldu. Sonra gene İngilizlerin dediği oldu. Tek farkla: İttihatçı kadrodan ayıkladıkları yirmi otuz kişi hariç, gerisi vatan kurtaran kahraman kontenjanından memleketin tepesinde oturmaya devam etti.
Bundan dolayı kime neden minnet duyulacak, ben “anlamakta zorlanıyorum doğrusu”.
2. Padişahlığın kaldırılıp BU cumhuriyetin kurulmasına itiraz ediyoruz.
Faraza İngiltere monarşisi kaldırılıp Fransa cumhuriyeti, yahut İsveç krallığı yerine Finlandiya cumhuriyeti kurulsaydı itiraz etmezdik belki. Ya da ederdik, kime ne? İngitere’nin Fransa’dan kötü bir yer olduğunu kim söylüyor? İsveç kralının Finlandiya cumhurbaşkanından daha yaramaz bir adam olduğu ne belli? Asya farklıdır Avrupaya benzemez diyorsanız buyurun, Tayland krallık, Kamboçya cumhuriyet: hangisi daha iyi?
Dünya Savaşı öncesi Türkiye’de aksırıp tıksırsa da işleyen bir Yasama Meclisi vardı. Serbest veya serbestimsi seçimler yapılıyordu. Çatır çatır çatışan siyasi partiler ve her yıl bir yazar vurulsa da canlı kalan bir basın vardı. 1923’te bunun yerine tüm üyeleri şahsen Reisicumhur tarafından belirlenip seçilen ve Reisicumhurun canı istediğinde ıskat edilen bir hık deyiciler kurulu geldi, iyi mi oldu?
1839’dan 1913’e dek Osmanlı devletinde siyasi nedenlerle tek kişi idam edilmedi. 1923’ten sonra yüzlercesi pazar meydanlarına kurulan darağaçlarında asıldı. İstibdat mı dediniz?
İran’da 1978’de şahlık rejimini devirdiler, yerine cumhuriyet kurdular. Bundan dolayı sevinmeli miyiz? Ondan iki sene önce İspanya’da Franco rejimi eceliyle son bulunca yerine krallık kurdular. Bundan ötürü üzülmeli miyiz?
Hem 1920-1923’te bir dizi darbeyle iktidarı ele geçirip “cumhuriyet” kuranların yaptığı, ettiği, düşündüğü ve söylediğiyle, 2002-2008’de bir dizi darbeyle iktidarı ele geçiremeyenlerin yaptığı, ettiği, düşündüğü ve söylediği o kadar farklı mıdır acaba diye bir oturup düşünsek faydalı olur belki. Adamlar Atatürk’ün izindeyiz diyorlar. Belki de haklıdırlar?
3. Kadınlara eşit haklar tanıyan Medeni Yasa’nın kabulüne itiraz etmiyoruz, hatta bunu dayatan Batılı “düşmanlarımıza” teşekkür ediyoruz.
Medeni Kanun’u adamlar Lozan’da dayattılar, çatır çatır kabul ettirdiler. Atatürk değil Hacı Abdülgaffar olsa yapacağı bir şey yoktu, kabul etmeye mecburdu.
Lozan’dan daha yüz sene önce dayattıkları, berikilerin de pek itiraz etmeden kabul ettiği şuydu: Gayrımüslim tebaaya İslam hukukunu uygulayamazsın. Eğer İslam hukukunu sürdüreceksen gayrımüslimler için ayrı mahkemeler kurmak zorundasın. Bunların adil olacağına güvenmediğimiz için de gayrımüslim tebaan için kapitülasyon adı verilen ek güvenceleri kabul edeceksin.
Lozan’ın kilit müzakere konularından biri buydu. Eski hukukunu sürdüreceksen, azınlıklar için eskisinden de beter kapitülasyonları kabul edeceksin, çünkü bu saatten sonra sana artık hiç güvenmeyiz dediler. Ankara da bunun üzerine, ehveni şer deyip, müslim ve gayrımüslime eşit olarak teşmil edilecek “laik” bir medeni hukuku getirmeye razı oldu. Olay budur.
Kaldı ki İstanbul Darülfünunu’nun Hukuk Fakültesinde 1880’lerden beri Batı usulü medeni hukuk mecburi dersti. 1910’larda da memleketin en kalburüstü hukuk talebesinden 10-15 kadarı devlet bursuyla Lozan Üniversitesine gidip medeni hukuk tahsil etmişti. Yani memleket ortaçağ karanlığında kıvranıyordu da Atam geldi Medeni Kanun getirdi, yok öyle şey.
4. Çağdaş bir eğitim sisteminin kurulmasına itiraz etmiyoruz, aferin Safvet Paşa diyoruz.
Ve konunun Atatürk’le alakasını anlamakta güçlük çekiyoruz. Türkiye’de “çağdaş” dedikleri bugünkü sistemin temelleri 1830’larda atıldı, Safvet Paşa’nın 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Kanunuyla pekişti, Abdülhamit devrinde imparatorluğun taşrasına yayıldı. İlkokul-ortaokul-lise sistemi bu dönemin ürünüdür. Galatasaray gibi dünya çapında bir çağdaş lise 1868’de kuruldu. Maarif Vekâletine bağlı ilk kız liseleri 1882’de – yani Fransa ile aynı yıl – kuruldu. İstanbul Üniversitesi Abdülhamit’in fermanıyla 1900’de kuruldu.
Manastır’ın kör taşrasındaki askeri lise öğrencilerine 1890’larda Fransa’nın siyasi akımları ile çağdaş edebiyatı okutuluyordu, Fransızca olarak. Cumhuriyet’in “çağdaş” liselerinde sıkıysa dene, Şırnak’a sürerlerse gene şanslısın.
1921’de Ankara Meclisi’nin topladığı Maarif Kongresi’nin önde gelen kaygısı “şarktan ve garptan gelebilen bilcümle tesirlerden tamamen uzak, seciye-i milliye ve tarihiyemizle mütenasip bir kültür” oluşturmaktı. O günden beri de değişen bir şey yoktur.
1920-1938 döneminde Türkiye’de her düzeyde eğitimin nasıl yerinde saydığını, hatta gerilediğini,Yanlış Cumhuriyet’in 184-203 sayfalarında sayılarla izah ettim. Burada tekrarlamaya gerek yok. İnsan eski ezberleri tekrarlamadan önce merak eder bir okur demekle yetineyim.
*
Maamafih buraya kadar saydıklarımın hepsi detaydır, teferruattır. Çerez niyetine yazdım kabul edin. Farzedin ki bunların hepsinde onlar haklı biz haksızız: vatanı da Atatürk kurtardı, liseleri de O kurdu, kadınları da azat etti, cumhuriyet de illa ki çok iyi bir şeydir. Gene itiraz ederiz. Hem bunların hepsinden daha önemli bir zeminde itiraz ederiz. Çünkü,
5. Devlet reisinin görüş ve emirlerini reddeden herkesi alçak, soysuz, vatansız ve gizli emel sahibi hain ilan eden zorbalık diline itiraz ediyoruz.
Bu dil, bir toplumu kuşaklar boyu düzelmemecesine hasta eden ve çürüten bir dildir. Düşüncenin ve yaratıcılığın kaynaklarını kurutur. Korkuyu ve ikiyüzlülüğü bir hayat tarzı haline getirir. En cahil ve zorba olanın her zaman zeytinyağı gibi üste çıkmasını meşrulaştırır.
Doksan yıldan beri kafası çalışan ve kahvehane muhabbeti dışında söyleyecek bir sözü olan herkese bu ülkeyi zindan eden bu dildir. Muasır medeniyetin tiksinerek söz ettiği bir gariban gettoya mahkûm eden de bu dildir.
Cumhuriyet bu dili kurucusundan öğrendi. Ulu Önder’in 1920-21’den sonraki her demecine, her söylevine, her cümlesine bakın: baştan aşağı tehditnamedir. Büyük Nutk’un her sayfasını, Önder’le öyle ya da böyle görüş ayrılığına düşen kişilere yönelik kan dondurucu küfürler süsler. Herhangi bir konuda Reisicumhur’dan farklı düşünen HERKES satılmıştır, HEPSİ düşman ajanıdır, imha edilmesi gereken zararlı unsurdur; hiç değilse aptal ve zevzektir.
Hem dürüst, vatansever ve az çok zekâ sahibi olacak, hem O’na kayıtsız şartsız itaat etmeyecek? Bu ihtimal, Nutuk sahibinin ve onun kurduğu Cumhuriyetin hayal sınırlarını zorlar.
De ki Reisicumhurun her dediği doğruydu (ki değildi), sadece dili bozuktu. O dil gene büyük bir felakettir: kendi kendini çoğaltır, Reisicumhur kadar parlak olmayan kişilerin elinde ölümcül bir silah olur. Bu zehirli gübre ile beslenen topraklarda Kılıç Ali’ler, Reşit Galip’ler, Recep Peker’ler yetişir. Çevik Bir’ler, Eruygur’lar, Tolon’lar, Büyükanıt’lar, ve henüz emekli olmamış olan niceleri yetişmeye devam eder.
Bir toplumun başına bundan daha büyük ne felaket gelebilir, bilmiyorum. Bu felaketi tüm anıları ve tüm sonuçlarıyla beraber memleket sathından silmeden hangi demokrasi nasıl kurulabilir, onu da bilmiyorum.
Nihayet en önemlisi,
6. “Vatan mevzubahis ise gerisi teferruattır” diyen ahlaksızlık ideolojisine itiraz ediyoruz.
Ama sayfacı arkadaşlar “yazıyı çok uzatma okumazlar” dediği için onu da bir başka yazıya erteliyoruz.

19 yorum:

  1. Mükemmel bir yazi, tebrik ederim.
    Ne zaman adam oluruz?
    Bu yazinin biraz daha insafli hali "Inkilap Tarihi" dersi yerine okullarda okutuldugunda
    :)
    Yanıtla
  2. Harika bir yazı olmuş, her zamanki gibi. Tebrikler sn. Nişanyan.
    Yanıtla
  3. Vatan mevzubahis ise nişanyan gibiler teferruattur.
    Yanıtla
  4. bir de ,vatanim dedigin yerin dilini yazmayi ogrenseydin...teferruatci ve vatanci arkadas.
    Yanıtla
  5. Memleketin halini, memleketin dışına çıkınca çok daha iyi anlıyor insan. Dubai'yi görenler bilirler. Çok değil, 15 sene kadar önce bir balıkçı kasabası olan Dubai şimdilerde, dünyada bir eşi daha yok denen New York kenti ile kıyaslanıyor. Dubai, emirlikle yönetilen bir bölge. Bazılarının öve öve bitiremediği, sanki ilahi bir nizammış gibi, "her yaptığı doğrudur, 'yanlışı' mevzubahis olamaz" düsturuyla savunduğu bizim "Cumhuriyet" rejimimiz ise, "tek dişi kalmış canavar"dan başka birşey değil. İspatı mı? Buraya sığmaz, bir kitap gerek. Gerçi sorun rejimde de değil. Nişancıyan'ın bahsettiği "kafalar"da. Kendisini tanımıyordum, ama artık tanışdık. Memnun oldum. Tebrik ediyorum.
    Yanıtla
  6. insanı ıskalayan bir cunhuriyetin içinden haksızlığı ıskalamayan, cesaret sahibi bir yazar için ne söylenebilir? lütfen yazmayı sürdürün
    Yanıtla
  7. yazilarinizda sanki Orhan veli kanik benzeri bir mizah seziyorum, Okurken bir sonraki cumleyi merakla bekledigim bir yazi uzun zamandan beri okumamistim tabi ulkenin zavalli durumunu da sanki daha netlesmis bir bicimde gordum onuda farkettim. Elestitileriniz cok yerinde olan elestiriler, keske ulkenin %50 sizin gibi dusunseydi veya benzeri dusuncelere sahip olsaydi da bu kadar camura bulanmasaydik bizde
    Yanıtla
  8. Tebrik ediyorum.Düsüncelerime tercuman olmussunuz.
    Yazinizin yabana atilacak bir yeri yok.
    Yanıtla
  9. The founding fathers of modern Turkey sorunsalıdır bu. Kimdir bu abiler. Benjamin Franklin, Thomas jefferson ve George Washington'ın ortak noktasi neydi? Bizim father'ların ortak noktası neydi? İlginç bir yıldır 1923. Neler oldu da koskoca imparatorluktan saçma sapan bir ulus devlet projesi bir anda üretildi. Keşke bu proje içimizden çıkan insanların kafalarında oluşturdukları bir cumhuriyet olsaydı. Ancak Round Table'da Cambridge'li ve Oxford'lu orientalist eğitimli ve eğilimli kafaların Londra'da ürettiği bu proje ülkemizdeki taşeronlar tarafından implement edildi. Bu vakayı da halkdan saklamak için ortaya çıkan beyin yıkama dersi de inkılap tarihi oldu..
    Aklıma Asur'da bulunan kütüphaneden çıkan 3000 yıllık tabletler geldi. Keşke British Museum o tabletlerin tam çözmünü avama yani bize açsa ve tüm olup biten bir anlaşılsa..
    Yanıtla
  10. Sevan bey bir delidir :) Ve bizim düşünce ufuklarımızı, "idrak yollarımızı" açacak delilere şiddetle ihtiyacımız vardır. Deliye ister kızalım, ister onaylayalım, ister taş atalım, ister su verelim, yeter ki onun varlığının bize sunduğu bu düşünce iklimini koruyalım. "bi deli kuyuya taş atar, kırk akıllı çıkaramaz" demiş Anadolu..Sırf Anadolunun yüzü suyu hürmetine, sana kızsak da kuyuya taşları atmaya devam Sevan bey :) O taşlara bu ülkenin ihtiyacı var.
    Yanıtla
  11. Saime Sansar10 Nisan 2009 17:50
    Şeker şerbet abim,Sevan abim..Eline, diline,beynine, böbreğine sağlık!..
    İçimizde dağınık duran,tanımlanamayan,bizleri mahsun ve biçare bırakan pek çok düşünce sorun olay ve olguyu çok güzel derleyip toparlamış, bize bin yeni ufuk açmışsınız yazınızla.
    Çok teşekkür ederiz!
    Kendinize dikkat ediniz...
    Yanıtla
  12. Uçsuz bucaksız sandığım tenekenin içinde boğuluyordum, ennihaye el verdin; geldim işte ayık bir kafayla sade düşünüyorum.
    Yanıtla
  13. Soyle bir durum var.
    Tamam medeni kanunu adamlar Lozan'da dayattilar. Peki neden kadina secme ve secilme hakki Fransa'dan veya Italya'dan, Isvicre'den daha once verildi? (Belki hakkin verilmesi problemli bir tanim). Ama sorun hakkin verilmesi degil. Kendilerinde olmayan bir seyi neden dayattilar? Pilot bolge mi sectiler bizim Anadolu'yu?
    Yanıtla
  14. Levent Çetin'e cevap:
    Yahu ne alakası var? Kadınlara oy hakkı Lozan'da verilmedi ki, 1935'te verildi. 12 sene sonra. O dönemde bütün dünyanın trendiydi, özellikle totaliter ülkelerde pek modaydı.

    Bir de, seçim olmayan seçimlerde oy kullanma hakkı ne demektir diye bir düşünmek lazım.
    Yanıtla
  15. O değilde...
    Birinci dünya savaşından bizi derin bir yenilgiye uğratarak çıkabilen İngiliz ve beraberindeki gurup, tasfiye edilmesini ŞART koştukları ve eninde sonunda tasfiye ettikleri bir gurup 'çapulsuz'la neden "sürtüştüler"? Üç yıl, hadi bizimkiler aptal...onlar neden buralara kadar geldiler, ekonomik mi? O zamanki dönem için şimdinin savaş ticaretini mi göstereceğiz?

    Yada savaştan mı çekildiler birden? Savaş oldu bitti mi? Bu kadar yeter hadi gidelim, M.Kemal'i de yeni dönem görev adamı mı yapalım dediler? Yeni saha stratejileri mi uyguladılar üstümüzde? Günümüzün Türkiye sınırlarını itinayla onlar mı çizdiler?

    ...yada neden gebermek üzere olan ve hatta gebermiş bir padişahlık düzeni varken, "cumhuriyet" batının istediği bir rejim idi? İran'da şahlık rejimi yıkılıp yerine geçen cumhuriyet ile 23'te kurulan Cumhuriyeti aynı gözetebilir miyiz?

    ve son olarak, söylemlerinizi tamamen destekleyen referanslar gösterebilir misiniz yazılarınızda? Size ait olmayan bir kitap, belge bişi. İngiliz, Rus, Amerikan, Çin, Arap, Türk veya Kualalumpur ne olursa; internet bağlantısı vs. olabilir en hızlısından.

    Gidip okumak, bilmek gerek o yüzden...
    Sorgulayanı da sorgulamak gerek o yüzden...
    Yanıtla
  16. Komedi:)
    Cumhuriyete "tek adam diktatörlüğü" diyen zihniyet Osmanlı Devletinin yönetimini nasıl adlandırır merak ediyorum, akli dengesi yerinde olması bile gerekmez hanedandan gelen padişahın.. Ne kadar ideal bir yönetim...
    Madem batının eseriydi bu Cumhuriyet, o kadar akılsız mıydı bu batı ki; geldi, savaştı, denize döküldü, hezimete uğradı, kayba uğradı ve gitti.. Hiç gelmeden yapsaydı bunları, kağıt üzerinde, bugünlerde herşeyi yapabildigi gibi.. Neden Sevr veya benzeriyle getirmedi Türkiye'yi bu duruma? İşleri mi yoktu, canları mı sıkılıyordu?
    Yazdıklarınız hiç rasyonel degil, gülümsettiniz.
    Neyse, dünya kabul etmiş Atatürk'ün dehasını, siz etmemişsiniz, zararı yok.
    Renk oluyosunuz, siz de lazımsınız...
    Yanıtla
  17. Sayın Nişanyan'ı doğru okumak lazım. Tarihe ancak ders almak için bakılır. Bazı arkadaşlarımız bir tür spekülasyon yapıyorlar. "Şu şöyle olsaydı, böyle olurdu" demeye getiriyorlar. Burada akıllardan çıkarılmaması gereken nokta şu. Bu toprakların insan kaynağı aşısından en fakir dönemidir o dönem. Önce 31 Mart, Çanakkale savaşları, soykırım, mübadele derken geriye kala kala eğitimsiz, köylü bir toplum kalmış. Nişanyan hoca diyor, "bir tarafta Hydn dinleyen Damat Ferit, diğer tarafta meyhane havaları dinleyen subaylar." Eee başka ne olacaktı ki, ne bekliyorduk ki. Her toplum layık olduğu şekilde yönetilir. Kemalizmde sürekli bir gaza getirmek yoluyla insanları motive etme eğilimi var. Fakat işte uyduruk bir tarih tezi ve aslansın, kaplansın, dünyaya bedelsin dolduruşlarıyla da bir arpa boyu yol alınmamış. Fazla şaşırmamak gerekir.
    Yanıtla
  18. 1.Yunan ordusu karsisinda direnis bulmasaydi ne olacakti? Sevr'in hukumleri dayatilmayack miydi? Herseyden vazgecip ulkelerine donmeyeceklerdi herhalde! Ben de niye minnet duymamamiz gerektigini anlamadim...

    2. Medeni kanunu olmayan, seriat yasalarina dayanan ''Mecelle'' gibi bir orta cag kanununun ve seriat mahkemelerinin oldugu, kadinin hic bir hakka sahip olmadigi (yarim miras, yarim sahitlik, cokeslilik), Seyhulislam'in devlet adina fetva verdigi, (II. Mesrutiyet'in kurulmasi bile Abdulhamit'in fetvayla indirilmesi ile olmustur) bir ulkede mesrutiyet olsa ne olur olmasa ne olur?

    Kaldi ki mesrutiyeti halk mi istedi, yoksa iyice zayiflayan Osmanli'da gucu ele geciren bir grup elitin zorlamasiyla mi kuruldu? Ataturk'un uyguladigi aydinlanmis despotizmi tepeden inmeci oldugu gerekcesiyle elestirenler bu reformlarin da tepeden inme yapildigini gormezden geliyorlar.

    3.Medeni kanunun Lozan'da dayatildigi iddiasi ciddiyetten uzak.


    Ister bu yazi inkilap tarihi kitaplarinda yayinlansin, ister devletin resmi gorusu olsun. Ataturk'un adini devletten silseniz milyonlarca insanin beyninden nasil sileceksiniz? Kemalizmi bu topraklardan silmek isteyen toplumsal bir catismayi goze almis demektir.

    Isteyen varsa biz buradayiz bekliyoruz :)
    Yanıtla
  19. Yazılarınızı beğeniyle okuyorum ancak Kadir Mısıroğlu ile aynı dilde konuşmanızada bir o kadar şaşırıyorum...
    Yanıtla

5 comments:

  1. Burada İstanbul Üniversitesi Abdülhamid'in fermanıyla 1900'de kuruldu diye yazılmış. Peki Sevan hocam, İlber 0rtaylı'nın söylediği "Avrupa'da modern şekliyle Üniversite 17.yy'ın son çeyreğinde Barok Devrimle ortaya çıktı; Türkiye'deyse 20.yy'ın ikinci çeyreğinde 1933'te tesis edildi, ondan evvelkiler Üniversite değil Osmanlı askerî modernleşmesine yönelik tıp ve mühendislik öğreten okullardı tezi bu durumda yanlış mı oluyor acaba?

    ReplyDelete
  2. Bir de Sevan hocam, Atatürk üzerine çok yazı var, biraz da II. Mahmud ve Tanzimat Devri inkılapları üzerine yazın.

    ReplyDelete
  3. Yine tek kelimeyle harika bir yazi. Gerci bizim sigir surusu gercekleri ancak 2-3 nesil sonra kabullenir.Ulke tamamen kemalist ve dindar gozuken kesimin diktatorlugune esir olmus. Duysalar hemen vatan haini ilan ederler. Gercekten ufuk acici bir yazi ve her satiri dev bir kutuphaneyi tasirir. Tesekkurler!

    ReplyDelete
  4. Laedri 3 Ağustos birinci soruya: Üniversiteye ideal anlamlar yüklersen doğru olabilir belki. Ama değil. Avrupa üniversitelerinin en parlak çağı (en "üniversite" oldukları devir) Ortaçağdır, 1200lerden 1500'lere. Sonra marjinalleşmişler, barok devirde yeniden canlanmışlar.

    Darülfünun 1900'da iyi niyetlerle başladı, tıkandı, 1908'den sonra canlanır gibi oldu, gene tıkandı, 1933'ten sonra azıcık canlanır gibi oldu, gene tıkandı, 1960'larda ve tekrar 1990'larda canlanır gibi oldu, gene tıkandı. Türkiye bataklıktır, üniversite yaşatmaz.

    ReplyDelete