Yazım tutarsızlığına yol
açan birçok faktör var. Biri, bir insan ömrü olan 90 yılı aşkın süre içinde
imla standartlarının değişmesi. Diğeri eski yazıdan yeni yazıya aktarımdaki
problemler. Üçüncüsü bölgelere, sınıflara ve zümrelere göre farklılaşan telaffuz
normları; Kürt ve Arap bölgelerinde özellikle belirgin. Dördüncüsü geniş
kesimlerde okuma ve yazma alışkanlığının, dolayısıyla imlada standartlaştırma
eğiliminin zayıflığı. Beşincisi belki fiziksel kayıtlardan dijital ortama
aktarırken oluşan hatalar. Ayrıca sanırım tüm toplumlarda olan bir eğilim,
standart isimleri küçük harf oyunlarıyla farklılaştırıp bireyselleştirme
isteği.
Rekora giden isimler
Alaattin, Selahattin, Muhittin ve Sebğetullah. Mesela Muhittin, 88 bin kişide
en az 172 farklı yazım. En doğrusu biliyorsunuz Muhyîü’d-dîn olmalı, “dini ihya eden” anlamında.
Muhittin
|
64808
|
Muhyettin
|
7494
|
Muhiddin
|
5809
|
Mühittin
|
1424
|
Muhuttin
|
1392
|
Muhyeddin
|
1287
|
Mehdin
|
812
|
Mühyettin
|
494
|
Muhdi
|
439
|
Muhitdin
|
430
|
Meydin
|
237
|
Muhiyettin
|
216
|
Muhyiddin
|
198
|
Muhyittin
|
196
|
Muhuddin
|
184
|
Muhettin
|
164
|
Möhyettin
|
154
|
Mühiddin
|
139
|
Muhyedin
|
125
|
Meheddin
|
120
|
Mühyeddin
|
118
|
Mehettin
|
111
|
Mühüttin
|
102
|
Mihyeddin
|
71
|
Mihyettin
|
66
|
Muhidin
|
60
|
Mahyeddin
|
58
|
Muhitin
|
52
|
Mahyettin
|
50
|
Muhıttin
|
49
|
Mehyettin
|
43
|
Muhiyeddin
|
41
|
Muhuyettin
|
37
|
Mehyeddin
|
36
|
Mühüddin
|
35
|
Mühettin
|
32
|
Muhyetin
|
32
|
Mihittin
|
30
|
Muittin
|
30
|
Mühüyettin
|
26
|
Muhaddin
|
24
|
Muhidtin
|
24
|
Mühüttün
|
23
|
Muyittin
|
23
|
Mihyedin
|
21
|
Mühiyettin
|
21
|
Muhüttin
|
21
|
M.Muhdi
|
19
|
Mehiddin
|
19
|
Möhyeddin
|
19
|
Mühyedin
|
19
|
Mıhyeddin
|
18
|
Muiddin
|
18
|
Meheddin
|
17
|
Muhattin
|
16
|
Mehyedin
|
15
|
Mahaddin
|
13
|
Mühdin
|
13
|
Muheddin
|
13
|
Muhıttın
|
13
|
Muhutdin
|
13
|
Mehttin
|
12
|
Mihdin
|
12
|
Mehittin
|
10
|
Mihiddin
|
10
|
Müeddin
|
10
|
Mühüddün
|
10
|
Muhuyeddin
|
10
|
Mahattin
|
9
|
Meyhettin
|
9
|
Mihyittin
|
9
|
Möhittin
|
9
|
Müyeddin
|
9
|
Mıhıyettin
|
8
|
Mıhyettin
|
8
|
Muhdin
|
7
|
Muhıddin
|
7
|
Mühitin
|
7
|
Muhlettin
|
7
|
Mühlittin
|
7
|
Muyeddin
|
7
|
Mehyaddin
|
6
|
Mihyiddin
|
6
|
Muheldin
|
6
|
Muhhittin
|
6
|
Muhittini
|
6
|
Mühyetin
|
6
|
Möhettin
|
5
|
Muaddin
|
5
|
Müfittin
|
5
|
Müheddin
|
5
|
Mühedin
|
5
|
Muhhiddin
|
5
|
Mühıttin
|
5
|
Muhttin
|
5
|
Muyettin
|
5
|
M.Muhuddin
|
4
|
Mahieddin
|
4
|
Meheyedin
|
4
|
Mihidin
|
4
|
Mihyaddin
|
4
|
Mıhyedin
|
4
|
Mohyettin
|
4
|
Möyhettin
|
4
|
Muddin
|
4
|
Muhedin
|
4
|
Mühidin
|
4
|
Muhitttin
|
4
|
Muhiyaddin
|
4
|
Muhudin
|
4
|
Muhyıttin
|
4
|
Mühyittin
|
4
|
Muyidin
|
4
|
M.Muhittin
|
3
|
Meyettin
|
3
|
Mıheyedin
|
3
|
Muhıdin
|
3
|
Muhittın
|
3
|
Muhiyddin
|
3
|
Muhiyiddin
|
3
|
Muhlittin
|
3
|
Mühüdin
|
3
|
Muhuyyettin
|
3
|
Muhyaddin
|
3
|
Mühyiddin
|
3
|
Mahiddin
|
2
|
Mahittin
|
2
|
Mahyedin
|
2
|
Megeddin
|
2
|
Megittin
|
2
|
Meyattin
|
2
|
Mıhıttın
|
2
|
Mihyadin
|
2
|
Möheddin
|
2
|
Möhlettin
|
2
|
Möhüttin
|
2
|
Müddin
|
2
|
Muhıddın
|
2
|
Muhıtdin
|
2
|
Mühıttın
|
2
|
Muhiyittin
|
2
|
Muhuiddin
|
2
|
Muhütdin
|
2
|
Muhyeddın
|
2
|
Muyyettin
|
2
|
Mahyuddin
|
1
|
Mefyettin
|
1
|
Mehattin
|
1
|
Mehedın
|
1
|
Mıhdin
|
1
|
Mihitdin
|
1
|
Mihuttin
|
1
|
Mohittin
|
1
|
Muettin
|
1
|
Mufididdin
|
1
|
Muheyettin
|
1
|
Mühitdin
|
1
|
Muhıyıyettin
|
1
|
Muhiyyettin
|
1
|
Muhüddin
|
1
|
Muhüdin
|
1
|
Muhuttın
|
1
|
Mühüttın
|
1
|
Mühüyedin
|
1
|
Muhyattin
|
1
|
Muhyetdin
|
1
|
Muhyettın
|
1
|
Muhyıttın
|
1
|
Müyettin
|
1
|
Muyhittin
|
1
|
Müyüttün
|
1
|
İkinci örneğimiz
Selahattin, yani Salâhü’d-dîn, “dinin
sağlamlığı”. 2009 itibariyle Türkiye’de 206 bin kişi bu adın 253 farklı
versiyonunu taşıyormuş. (Ayrıca 31 farklı yazımla 6 bin kadar Sulhattin ile
birkaç türlü Islahettin de muhtemelen bu listeye eklenmeli.)
Selahattin
|
150311
|
Salahattin
|
17255
|
Selahaddin
|
9696
|
Selahittin
|
9015
|
Selahettin
|
4285
|
Salahaddin
|
2406
|
Selehattin
|
1601
|
Salahittin
|
1452
|
Selattin
|
1337
|
Selahiddin
|
929
|
Selahatdin
|
843
|
Salahettin
|
824
|
Selaattin
|
770
|
Selhattin
|
764
|
Selaheddin
|
428
|
Salahiddin
|
423
|
Selatin
|
371
|
Selaettin
|
212
|
Seladdin
|
195
|
Selahatin
|
167
|
Selaaddin
|
155
|
Salattin
|
149
|
Salahatdin
|
147
|
Selehaddin
|
142
|
Selaittin
|
133
|
Salaheddin
|
128
|
Selahadin
|
106
|
Selatdin
|
106
|
Selahitdin
|
98
|
Salhattin
|
97
|
Selhaddin
|
92
|
Sulahattin
|
72
|
Selahadtin
|
66
|
Selettin
|
57
|
Salaattin
|
54
|
Selayittin
|
53
|
Sellahattin
|
53
|
Seleddin
|
50
|
Selhatin
|
49
|
Salettin
|
46
|
Selaeddin
|
45
|
Seladin
|
44
|
Salhaddin
|
42
|
Silahattin
|
42
|
Selvettin
|
39
|
Selaiddin
|
37
|
Selhadin
|
37
|
Salahadin
|
36
|
Salahatin
|
35
|
Selahetdin
|
33
|
Saladdin
|
32
|
Salatin
|
31
|
Selaatdin
|
31
|
Salaettin
|
28
|
Salatdin
|
25
|
Salehattin
|
25
|
Selihattin
|
25
|
Sülahattin
|
24
|
Salahitdin
|
23
|
Selayettin
|
23
|
Selehatdin
|
23
|
Selahiyettin
|
22
|
Sallahattin
|
21
|
Salhadin
|
19
|
Sulahettin
|
19
|
Salahattın
|
18
|
Selfettin
|
18
|
Selahhattin
|
17
|
Selehettin
|
16
|
Salaaddin
|
15
|
Salehettin
|
15
|
Sılahattin
|
14
|
Salihiddin
|
13
|
Selahtin
|
13
|
M.Selahattin
|
10
|
Selahetin
|
10
|
Selahidin
|
10
|
Selahuddin
|
10
|
Selauddin
|
10
|
Seleattin
|
10
|
Salahadtin
|
8
|
Salahidin
|
8
|
Salahtin
|
8
|
Selaitdin
|
8
|
Seleheddin
|
8
|
Salahuddin
|
7
|
Salahüttin
|
7
|
Salaittin
|
7
|
Salattın
|
7
|
Salihittin
|
7
|
Selâaddin
|
7
|
Selaetdin
|
7
|
Selahaddın
|
7
|
Selahatttin
|
7
|
Selahit
|
7
|
Selahttin
|
7
|
Sılheddin
|
7
|
Selahattih
|
6
|
Selahuttin
|
6
|
Seleaddin
|
6
|
Selehadtin
|
6
|
Selveddin
|
6
|
Sılhittin
|
6
|
Sulehettin
|
6
|
A.Selahattin
|
5
|
Salahüddin
|
5
|
Saleddin
|
5
|
Saleheddin
|
5
|
Salhettin
|
5
|
Selaatin
|
5
|
Seladtin
|
5
|
Selahatitn
|
5
|
Selahedin
|
5
|
Selahedtin
|
5
|
Selalettin
|
5
|
Selavettin
|
5
|
Selhettin
|
5
|
Silahittin
|
5
|
Silattin
|
5
|
Silhattin
|
5
|
Sülahaddin
|
5
|
Sülaheddin
|
5
|
M.Selatdin
|
4
|
Salaatdin
|
4
|
Salaeddin
|
4
|
Salaydın
|
4
|
Salidin
|
4
|
Selaahattin
|
4
|
Selahaettin
|
4
|
Selahatiddin
|
4
|
Selahhatin
|
4
|
Selahir
|
4
|
Selahitin
|
4
|
Selayiddin
|
4
|
Seleeddin
|
4
|
Selefettin
|
4
|
Selehatin
|
4
|
Seleyettin
|
4
|
Selheddin
|
4
|
Sellahaddin
|
4
|
Sellahatin
|
4
|
Sellahettin
|
4
|
Sellattin
|
4
|
Silahettin
|
4
|
Silalettin
|
4
|
Sölhattin
|
4
|
M.Salahaddin
|
3
|
M.Salahattin
|
3
|
Salahıttın
|
3
|
Salaydin
|
3
|
Salehidin
|
3
|
Salittin
|
3
|
Salledin
|
3
|
Salmedin
|
3
|
Selaadin
|
3
|
Selafettin
|
3
|
Selahaattin
|
3
|
Selahaittin
|
3
|
Selayedin
|
3
|
Selaytin
|
3
|
Serahattin
|
3
|
Silhaddin
|
3
|
Sılhaddin
|
3
|
Silhadin
|
3
|
Sullahattin
|
3
|
Salahildin
|
2
|
Salahıttin
|
2
|
Salahiyettin
|
2
|
Salahuttin
|
2
|
Salavettin
|
2
|
Saldin
|
2
|
Saledin
|
2
|
Saleettin
|
2
|
Salehaddin
|
2
|
Şaletdin
|
2
|
Salhatin
|
2
|
Salihdin
|
2
|
Salihettin
|
2
|
Salitdin
|
2
|
Sallahaddin
|
2
|
Selaadtin
|
2
|
Selâhaddin
|
2
|
Selahaiddin
|
2
|
Selahattan
|
2
|
Selahhaddin
|
2
|
Selahhittin
|
2
|
Selahidtin
|
2
|
Selahüddin
|
2
|
Selaitin
|
2
|
Selavattin
|
2
|
Selayitdin
|
2
|
Seleaettin
|
2
|
Seleatdin
|
2
|
Seledin
|
2
|
Selehittin
|
2
|
Selihaddin
|
2
|
Sellahittin
|
2
|
Sellatin
|
2
|
Sellehattin
|
2
|
Seradin
|
2
|
Serahadin
|
2
|
Sulaleddin
|
2
|
Sülalettin
|
2
|
Sülehhettin
|
2
|
M.E.Selahattin
|
1
|
Salaahttin
|
1
|
Saladin
|
1
|
Salaedin
|
1
|
Salahaddın
|
1
|
Salahaettin
|
1
|
Salahatttin
|
1
|
Salahedin
|
1
|
Salahttin
|
1
|
Salehiddin
|
1
|
Salehittin
|
1
|
Şalettin
|
1
|
Salhayettin
|
1
|
Saliddin
|
1
|
Selaedin
|
1
|
Selaetin
|
1
|
Selafittin
|
1
|
Selahaltin
|
1
|
Selahatın
|
1
|
Selahatten
|
1
|
Selahattinh
|
1
|
Selahattiun
|
1
|
Selahattn
|
1
|
Selahddin
|
1
|
Selahdin
|
1
|
Selahıddin
|
1
|
Selâhiddin
|
1
|
Selahiddini
|
1
|
Selahittih
|
1
|
Selâhittin
|
1
|
Selahitttin
|
1
|
Selahüttin
|
1
|
Selajtın
|
1
|
Selattim
|
1
|
Selavidin
|
1
|
Selayeddin
|
1
|
Selayetdin
|
1
|
Selehedin
|
1
|
Selihatin
|
1
|
Selihettin
|
1
|
Sellahttin
|
1
|
Silahaddin
|
1
|
Sılahettin
|
1
|
Sılhattin
|
1
|
Silhettin
|
1
|
Sulahaddin
|
1
|
Sülayettin
|
1
|
Sülehettin
|
1
|
Sullahaddin
|
1
|
Sevn Bey, tanıdığım canı en güzel sıkılan insansınız. Ve böyle detaylı çalışmalarınızla bize emeğin ne değerli şey olduğunu hatırlatıyorsunuz. Bu ince çalışmaları hayatım için de önümde bir örnek olarak görüyorum. Selam ile.
ReplyDeleteÇok ilginç. Çocukluğumdan beri merhum büyükbabamın adı neden Elaettin diye yazılır diye merak ederdim. Halbuki standart Türkçe telaffuz Alattin/Alaaddin'dir.
ReplyDeleteSeneler sonra farkına vardım ki Kürtçe üstünlü ayn harfini "e" olarak telaffuz etmeye meğilli. Bilmiyorum bu konuda katılıyor musunuz..
Aslen Çemişgezek'liyiz, Kürt değiliz.
Bu acaip yazımların bir sebebi de dilin ortografisinin geç belirlenmesi. İlber Ortaylı'nın dediğine göre İngiliz lisanı, Fransız lisanı 18. yy sonlarına değin oturmuş, Türkçe ise ancak 20. yy'da oturmuş. Herkül Millas'a göre Türkiye, ulus devlet modelini batı Avrupa ülkelerinden bir asır sonra benimsedi. Belki bir sebebi de budur. Tabi genel eğitimin, okuma-yazmanın da Ortadoğu'da çok geç yaygınlaşması da başka bir sebep.
ReplyDeleteMesela Osmanlı devrinde de Anadolu ve Rumeli Müslümanları Ali ismini, ekser azim Arapçadaki 'ayn olmadan yazarlardı.
Hocam, şu Muhittin'i, Şerafettin'i bir kenara bırakıp biraz güncele gelsen.Çevremizde kan gövdeyi götürüyor. 70 yıllık NATO çatırdıyor.Ruslarla ne âlemdeyiz? Suriye'nin kuzeyinden Kürtleri tehcir mi ediyoruz ? Ne olacak bu işler ?
ReplyDeleteBaşında M. olanlar nedir iki adlı olanlar mı?
ReplyDelete