Beni cidden etkilemiş olan cami Delhi'deki Cuma Mescidi'dir (Red Mosque ya da Cihan-numâ da deniyor). Belki dışarıdaki hengameden sonra avluların sükuneti hoşuma gitti; belki her köşede toplaşmış sohbet eden kınalı sakallı mollalar sevimli geldi. Saatlerce aralarında oturdum, tek başına oturanları, kitap okuyanları, üçer beşer müzakere edenleri, ders gören çocukları izledim, birkaç sohbete bulaştım. Bir şehrin kamusal "oturma odası" fikri hoşuma gidiyor; bir tür "agora" da diyebilirsiniz. Orada antik kentin agorasını çok net algıladım. Yozlaşmış bir ideolojinin cenderesinde de olsa, işlevi güzel. Ve önemli.
Türkiye'de sanatsal açıdan en çarpıcı cami şüphesiz Divriği'deki Ulucami'dir. Çılgın bir eser. O dönemin İslam dekoratif sanatıyla ilgisi yok; bölgenin İslam-öncesi gelenekleriyle de pek ilgili görünmüyor. Hintli usta getirmiş olabilirler mi sorusu hep aklımdadır.
13.-14. yüzyılların Ulucami modeli bana klasik devir Osmanlı camilerinden daha etkileyici gelir. En görkemlisi sanırım Bursa Ulucamii ile Edirne'deki Eski Cami'dir. Ama Sivrihisar yahut Beyşehir Ulucamileri gibi, daha mütevazı ahşap kolonlu örneklerde (şimdi yere serdikleri iğrenç halılara rağmen) daha kucaklayıcı olan bir şey var sanki.
Gerçekten sevdiğin, burada olsam ara sıra uğrardım dediğin oldu mu diye soracak olursan, Doğu Karadeniz'deki ahşap camiler gelir aklıma. Sonradan vernikleyip rezil ettiler gerçi, ama Rize Şimşirli ile Güneyce'dekiler bildiklerimin en güzelidir. Samsun Tekkeköy ile Bekdemir köyünde varmış daha iyileri ama onları görmedim.
Klasik Osmanlı camileri pek açmıyor beni, Kütahya Seramik showroom havası alıyorum.
Sevan Hocam, yazıda görseller var mı? boşluklar var gibi de! fakat boşluklarda ki foto/görseller görünmüyor. Hatırlatayım dedim kolay gelsin.
ReplyDeleteGüzel bir renklilik
ReplyDeleteKültür eserlerini sevmek
İlgi duymak
Karşılaştırmak
Bol gezmeler ve görmeler
Sevgi ile
This comment has been removed by the author.
ReplyDeleteSevan bey, mühim bir düzeltme yapmama müsade ediniz.
ReplyDeleteHep karıştırılır:
“Hintli” yazımı doğru değildir.
Doğru yazım: “Hint”.
Doğru yazım için örnekler:
“Priyanka bir Hint.”
“Hintler, maçı kazanmış.” (Çoğul yazım için sadece “-ler” takısı eklenir.)
Hindistan, hem etnisite bakımından hem din bakımından tekil bir algı oluşturduğu için, Hindistan’da yaşayan insanlara nasıl hitap edileceği konusunda kafa karışıklığı hep var.
Shiva, Vishnu (Krishna, Rama), Shakti, Ganesha gibi başat tanrı ve tanrıçaların dini akımlarını takip eden, ritüellerini benimseyen insanlara “hindu” denir. Tıpkı, “müslüman”, “hristiyan” demek gibidir. “Hindu” olmak için, Hindistan’da yaşamak, Hindistan vatandaşı olmak, Hindistan kültürü içinde yetişmek şartları yoktur. (Dini anlamda kullanılacaksa, doğru çoğul yazımı “hindular”.)
Fakat, etnisite olarak, Hindistan kültürü içinde yetişmiş kişilere “Hint” denir. Yani “-li” takısı eklenmez.
Aynı kafa karışıklığı diğer ülke isimlerinde de var:
“Amerika” ismi, resmi tanım içinde herhangi bir ön-ek ve son-ek almaz. Bu nedenle, “Amerikalı” demek doğrudur. Doğru çoğul yazımı ise “Amerikalılar”. (“Amerikan” demek yanlıştır, çünkü İngilizce “American” tabirinin Türkçe’ye çevrilmesinden ibarettir.)
“Çin” ismi, resmi tanım içinde herhangi bir ön-ek ve son-ek almaz. Bu nedenle, “Çinli” demek doğrudur. Doğru çoğul yazımı ise “Çinliler”.
“Türkiye” ismine, “-iye” takısı eklenmiştir. Bu nedenle, “Türklü” veya “Türkiyeli” demek yanlıştır. Doğrusu “Türk”. Doğru çoğul yazımı ise “Türkler”.
“Ermenistan” ismine, “-istan” takısı eklenmiştir. Bu nedenle, “Ermenili” veya “Ermenistanlı” demek yanlıştır. Doğrusu “Ermeni”. Doğru çoğul yazımı ise “Ermeniler”.
“Almanya” ismine, “-ya” takısı eklenmiştir. Bu nedenle, “Almanlı” veya “Almanyalı” demek yanlıştır. Doğrusu “Alman”. Doğru çoğul yazımı ise “Almanlar”.
“İngiltere” isminde, hem harf yutulmuştur hem harfler eklenmiştir. Bu nedenle, “İngilizli” veya “İngiltereli” demek yanlıştır. Doğrusu “İngiliz”. Doğru çoğul yazımı ise “İngilizler”.
“Kürdistan” ismine, “-istan” takısı eklenmiştir. Bu nedenle, “Kürtlü” veya “Kürdistanlı” demek yanlıştır. Doğrusu “Kürt”. Doğru çoğul yazımı ise “Kürtler”.
“Fransa” isminde, hem harf yutulmuştur hem harf eklenmiştir. Bu nedenle, “Fransızlı” veya “Fransalı” demek yanlıştır. Doğrusu “Fransız”. Doğru çoğul yazımı ise “Fransızlar”.
“Rusya” ismine, “-ya” takısı eklenmiştir. Bu nedenle, “Ruslu” veya “Rusyalı” demek yanlıştır. Doğrusu “Rus”. Doğru çoğul yazımı ise “Ruslar”.
“Afganistan” ismine, “-istan” takısı eklenmiştir. Bu nedenle, “Afganlı” veya “Afganistanlı” demek yanlıştır. Doğrusu “Afgan”. Doğru çoğul yazımı ise “Afganlar”.
“Japonya” ismine, “-ya” takısı eklenmiştir. Bu nedenle, “Japonlu” veya “Japonyalı” demek yanlıştır. Doğrusu “Japon”. Doğru çoğul yazımı ise “Japonlar”.
“İtalya” ismi, resmi tanım içinde herhangi bir ön-ek ve son-ek almaz. Bu nedenle, “İtalyalı” demek doğrudur. Doğru çoğul yazımı ise “İtalyalılar”. (“İtalyan” demek yanlıştır, çünkü İngilizce “Italian” tabirinin Türkçe’ye çevrilmesinden ibarettir.)
Sayın Adsız 10 Eylül 17:03;
ReplyDeleteMüsade değil, müsaade.
Hind, memleket adıdır. Hind'e gitmek, denirdi eskiden. Hintli, Hind'de yaşayan kimse.
Türkiyeli demek yanlış değildir (siyaseten yanlış olabilir), ancak Türkiyeli tabirini birileri maksatlı olarak kullanmakta. Bu maksat dahilinde kullanımı doğrudur.
Ermenili/Ermenistanlı, Almanlı/Almanyalı, Fransalı, İngilizli/İngiltereli, Kürtlü/Kürdistanlı, Fransızlı/Fransalı, Ruslu/Rusyalı, Afganlı/Afganistanlı, Japonlu/Japonyalı gibi kullanımlar zaten yok, izahlar abes olmuş.
Amerikan, Amerikalı ve İtalyan kullanımları ise doğrudur. Yunanlı ve Hintli kelimeleriyle birlikte bunlar da Kamus-ı Türki'de bu şekilde yer almış ve bir asırdan fazla bir süredir bu şekilde kullanılmaktadırlar.
Edebiyat Fakültesi'nde Amerikan kültürü ve Edebiyatı bölümü var, Amerikalı Kültürü ve Edebiyatı değil. İtalyan Dili ve Edebiyatı var, İtalyalı Dili ve Edebiyatı değil.
Ayrıca, "İtalyan" krlimeke dilimize İngilizce'den değil, Fransızca'dan geçmiştir. Batı etnisite ve şehir adlarının çoğu bize İtalyanca (İtalyaca ya da İtalyalıca değil, İtalyanca) ve Fransızca'dan geçmiştir
Sayın Metin Demirel (Translator's Blog, 10 Eylül 2018, 20:14)
DeleteDüzeltme ve bilgilendirmeleriniz için teşekkür ederim.
--Adsız, 10 Eylül 2018, 17:03
Ben teşekkür ederim :)
DeleteDivriği Ulu Camii, Ahlatlı Hürrem adlı bir mimar tarafından yapılmış. Ahlat 'ı gezip mezar taşları ve kümbetleri görürseniz bir fikir edinebilirsiniz. Tabii Hürrem'in standartları aşmış bir çılgın olduğu belli.
ReplyDelete