Yeni sağ neyin sağı

Götz Kubitschek, Spiegel dergisinden

Der Spiegel’de Alman yeni sağının başta gelen fikir önderlerinden Götz Kubitschek’le söyleşi/makale. Spiegel için ideolojik düşmandır. Ama Kubitschek’lerin köy evinde uzun bir yemek ve sohbetten sonra muhabir aleyhte ne diyeceğini pek bilememiş. 1920’lerde Nazilerin yolunu açan entelektüellerden Carl Schmidt ve Ernst Jünger’i anmış, yarım ağızla.

Tipik bir modern-sonrası aydın tablosu. Eşiyle birlikte şehirli yaşamdan gelip, Doğu Almanya’nın kör taşrasındaki bir küçük köyde 700 yıllık bir harap çiftlik binasına yerleşmişler. Yedikleri hemen her şeyi kendileri yetiştiriyorlar; ekmek pişiriyorlar, elma şarabı yapıyorlar. Yedi çocukları olmuş. Eşinin soyadı ayrı. Boynunda taşıdığı neo-medieval haç dışında tamamen modern, zayıf, alımlı.

Evin donanımı bizim Şirince’de ilk yıllarımızın anti-modern sadeliğini fena halde andırıyor. 90 cm eninde antika köknar yer lataları, elle zımparalanıp pinotekslenmiş. Çok sade bir antika yatak, köy işi kilimler, eskiciden alınmış hoş bir art deco ayaklı lamba, son model bir laptop. Ve binlerce kitap. Çok miktarda roman, tarih, siyasi düşünce tarihi. “Ciddi bir kitapseverin kütüphanesi” diyor muhabir.

Yıllar önce “ Konservativ-Subversiv Aksiyon” adlı bir grup başlatmışlar. Solun protest gündemlerini sağ perspektife uyarlamayı hedeflemişler. Sezession adlı bir dergi çıkarmışlar. Türkçesi zor bir kelime, “protesto edip bir kurumu topluca terk etme” anlamında. Önceleri evde toplanırlarmış; iş büyüyünce köyün birahanesinde toplanmaya başlamışlar. Şimdi Almanya’nın neresinde konuşsa büyük kalabalıklar geliyor. Eşiyle beraber İslam karşıtı Pegida hareketinin kuruluşunda rol oynamış. Ülke çapında siyasi sistemi sarsan AfD (Almanya için Alternatif) hareketinin ideolojik öncüsü.

Ana fikir: Kapitalizme karşı. Modernizme karşı. Tüketim ideolojisine ve globalizme karşı. Yerelci. Çevreci. Bu açılardan, 1980’lerde olsa Yeşil hareket içinde yer alacağı kesin. Belki de Yeşillerin ideolojik tükenişi onları başka arayışlara itmiş. Ulusal kimliği ve ulusal kültürü keşfetmişler. O kimliğin her ne pahasına olursa olsun korunmasına hayati önem atfediyor. Ona yönelik en büyük tehdit olarak gördüğü İslama, yabancı göçüne ve multi-kulti kimliksizlik ideolojisine bu nedenle şiddetle karşı.

Nazileri kesinlikle reddediyor; dejenere bir sol hareket olmakla suçluyor. Soyut ve idealize bir Alman ulusal geçmişini yüceltiyor. Öyle bir geçmiş gerçekten var mıydı? Muhabir haklı olarak buradan girişmiş. 18. yy Aydınlanmacılarının Almanya’sı mı? 19. yy sanayicilerin Almanyası mı? Bismarck’ın militarizmi mi? Var mı o hayallerdeki Almanya?

Almanya’da AfD devrimci bir hızla büyüyor. Sonbahardaki seçimlerde Hıristiyan Demokratları köşeye sıkıştırması, sosyal demokratları da darmadağın etmesi mümkün görünüyor. İşin enteresanı, oylarını artırması beklenen diğer parti, Sol (Die Linke), göz kamaştırıcı güzellikteki lideri Sahra Wagenknecht önderliğinde AfD’den neredeyse farksız bir yere doğru evrilmekte.

Kuzey Kutbu’nun eriyen buzları gibi, Avrupa’nın siyasi ve ideolojik kutupları da dehşet verici bir hızla eriyip parçalanıyor. Dün sağlam zannettiğimiz nirengi noktaları bugün bakıyoruz ki yok olmuşlar; kopan aysberglerle beraber denize gömülmüşler. Sonu hayırlı gelir mi? Yaşayan görecek.

Ertesi gün aklımıza gelenler

Kendilerini neden siyasi spektrumun “sağ”ına konumlandırıyorlar. Birkaç neden geliyor akla.

1- Multi-kulti kozmopolitizm 1968’den veya 80’lerden bu yana “ sol” pozisyonu işgal ettiği için, ona karşı tavır alıyorlar;

2-  “Sol” söylemin zayıfladığını hissediyorlar; boşluğu değerlendiriyorlar;

3-  Daha önemlisi bir siyasi ittifak stratejisi: ekonomik çöküntü içinde olan düşük ve orta gelirli, düşük ve orta eğitimli, kasabalı ve beyaz sınıfların doğal muhafazakârlığına hitap ediyorlar; onların oyları ile iktidara yürümeyi tasarlıyorlar.

Bana sorarsanız bu tabloda bir çatlak var.

Bir yanda şehirli ve üniversite eğitimli bir kesimin bağrından doğan bir isyan hareketi; öbür yanda, yeni çağın gerektirdiği teknik ve kültürel becerilerden yoksun, yaşı geçkin bir kitlenin yüreğinde biriken atavistik nefret. Bunlar bağdaşıp bir senteze varır mı? Zor görünüyor.

Birincilerin ciddiye alınmaya değer bir tezi ve geleceğe ilişkin söyleyecek sözü var; tükenmeye yüz tutmuş bir “solumsu” ideolojiden yorulan genç elitleri büyük bir hızla ikna etmeleri şaşırtıcı olmaz. Öbür taraf kaybedenlerin partisi. İletişim teknolojisinin ve yeni toplumsal yapılanmaların hızına ayak uyduramadılar; önümüzdeki dönemde büyük bir kırılma olmazsa yeniden adapte olmaları çok zor. Bu iki kanadı barındıracak bir iktidar bloku uzun ömürlü olabilir mi? Sulandırılmış bir Hıristiyan nostaljisi ile provokatif birtakım milliyetçi sloganlardan oluşan bir ideoloji insanları bir arada tutmaya yeter mi?

Buruşuk bir şortla TV panellerine katılan Steve Bannon ile sonradan görme zenginlerin ikonu Donald Trump (ve Trump’ın hayran olduğu birtakım manyak generaller) nereye kadar birlikte yürüyebilir?

Muhtemel cevap: En yakıcı konu olan İslam tehdidi gündemde kaldığı sürece.