Viyana

Halkımızın merak ettiği sorulardandır. 1770’ler, bilemedin 1780’lerden itibaren Viyana dünya müziğinin başkenti olur; yüz elli yıl boyunca bir gün bile düşmez o pozisyondan. E, bunun öncesi yok mu? Birden bire mi gelindi o noktaya? 2. Joseph’in ‘Aydınlanma’sı mıdır sebep? Matternich’in gericiliği mi? 19. yy ikinci yarısının uyuşuk muhafazakârlığı mı?

TRT 3 sağ olsun, iki besteci keşfettim son aylarda. Biri Johann Christian Fischer, öbürü Georg Muffat. İkisi de 1700’lerin başında Viyana’da aktif. Vallahi bir Johann Sebastian Bach olmasa da onun ligine yakın yerlerde oynar ikisi de. Çağdaş İtalyan ustalarla araya fark koymaya başlamışlar ta o tarihte. Onlardan bir iki kuşak önce Johann Heinrich Schmelzer. Birinci sınıf.

x
Tahmin yürütelim. Yanlış hatırlamıyorsam 1712 miydi, 15 miydi, Osmanlı ve Fransız savaşları biter. Macaristan’dan devasa bir servet akmaya başlar Viyana’ya. Kültür dediğin parayla olur. Varsa paran, en iyi bestecileri de, en görkemli mimarları da satın alabilirsin; en iyi hastaneleri kurup başına en iyi tabipleri koyabilirsin.

1867’de Macaristan’ın kendi yoluna gitmesiyle kesintiye uğramış o akış. Avusturya kültürü o tarihten sonra hızla kararır, kasvet ve isyanla dolar. Gerçekten şaşırtıcı bir yoğunlukla köşe başlarını Yahudiler ve Yahudi kökenliler tutar. 1938’den bir süre önce çöker.

Bugün varlık sebebi unutulmuş bir ülke Avusturya. Derin bir anlamsızlığın ve taşralılaşmanın pençesinde. Avrupa’nın haritası değişecekse ─ ki değişmesi mümkün görünüyor ─ ilk gidecek olan orasıdır.