“Kitabi dinler” tabiri kadar boş bir kendini beğenmişlik düşünemiyorum. Sanki Hinduların sutraları yok. Sanki Budistlerin kanonu yok. Sanki Zerdüştlerin, Daocuların, Jainistlerin kitapları yok. Sanki Mani’nin İncil’i yok. Sanki Ezidilerin Kitêba Reş’i yok. Sanki Konfuçyus Analektleri yazmadı. Sanki Mormon kitabını melek indirmedi.
“Yahudi türevi dinler” demek neyinize yetmiyor?
Filistin’de bir acayip ve obsesif millet kafa sarsıcı bir kitap derlemiş. Öbürleri ona tefsir/eleştiri eklemişler, yahut “onların var bizim niye yok” diyerek taklit etmeye kalkmışlar. Hepsi bu.
bu arada, "yahudi türevi" teknik olarak doğru olabilir ama topa biraz sert giren bir ifade olduğunu kabul etmek lâzım. ben "abrahamic"ten çevirip "ibrahimî dinler," veya "orta doğu kökenli dinler" diyorum. gerçi bu ikinci ifade, şimdi siz zerdüşt ve ezidi örneklerini verince anlıyorum, orta doğu'da köklenmiş diğer dinlere biraz haksızlık oluyor. yine de semavî ezberinden iyidir sanırım.
kim yahudi değildi? ibrahim mi? "gerçek" ibrahim mi (varsa öyle biri), yoksa mitolojik hikâyelerde geçen ibrahim mi?
sonuçta üç dinde de ibrahim mühim bir yer tutuyor, bir şeylerin başlangıcını veya kritik bir uğrağı temsil ediyor. yahudiler onu "yahudilerin atası, ilk yahudi" sayıyor. ismail-ishak filan derken daha anlatabiliriz ama ne kastettiğinizi anlamadığım için uzatmıyorum. bir yerlerde sizin hatlar karışmış sanırım...