Punpul ve Pünpül, kadın adı, 779 nüfus. Hemen
hepsi Erzurum, Gümüşhane, Artvin, Ardahan tarafında. Pupuş 680 kişi, tamamına
yakını Erzincan, özellikle Tercan; biraz da Kiğı, Aşkale, Pülümür. Pupul
252 nüfus, hepsi Bayburt; Pupullu ve Pupili şekilleri de var. Pupu
211 kişi, Kelkit ve Şiran. Pupuze 98 kişi, hepsi Rize. Nüfusa kayıtlı
resmi isim bunlar.
Anlı şanlı “Türkçe
kişi adları” derlemelerinde izlerine rastlamıyoruz. Halbuki isim Türkçe, başka bir dilden
alıntı değil. Dağılım alanı da Türkçe konuşan coğrafya ile sınırlı. TDK Derleme
Sözlüğü pumpul ve pupuş için “perçem, püskül, çeşitli kuşların
başının üstündeki tüyler” demiş. Pupul ise bir çeşit papuç imiş. Fakat
ismin bu anlamlara dayandığını sanmam. Besbelli “kız bebek, kukla” anlamına
gelen bir sevgi sözü; ciciş, bebiş, kokoş cinsinden bir infantilizm.
Yunancada púpla “kuş
tüyü” demek, özellikle yastığa doldurdukları cinsten kaz tüyü. Trabzon
üzerinden o bölgeye yayılmış bir Rum tesiri düşünülebilir mi? Sanmıyorum. Belki
“püskül, kuş tüyü” anlamı oradan alınmıştır. Ama yaygın bir kadın adının o
kaynaktan gelmesi ihtimali çok düşük.
*
Mimi, kadın adı, 116 nüfus. Sözlük yazarı ne yapar? “Çeşitli
Batı dillerinde yaygın isim, İtalyanca Maria’dan kısaltma, Puccini La Bohème,
vs. Türkiye’de gayrimüslim adı olmalı, bir Yahudi tanıdığım vardı. Tamam.” Gene
de 116 çok fazla değil mi?
Gerçeği: 116 Mimi’nin
doksan kadarı Şemdinli, Çukurca ve Beytüşşebap’ta. Operayla çok tanışık yerler
değil. Kalanı Kilis ve Islahiye, orası ayrı bir kültürel kaynaktan geliyor olsa gerek,
Kürt olacaklarını sanmam. Bir tek tane de İzmirli Yahudi hanım varmış!
*
Madem Yahudilere
değindik, eski günlerden bir başka isim: Kaden. 85 nüfus, tümü Yahudi.
Yarıdan fazlası muhtemelen göçmüştür ama hala TC nüfusunda kayıtları görünüyor.
İnternette geçen yüzyıl başına ait Tire ve Saraybosna Yahudilerinin listesini
buluyoruz. Her iki yerde en popüler isimler arasındaymış. Ama anlamını bilen
yok. Hiçbir sözlükte geçmiyor. İbranice değil, Ladino değil, İspanyolca değil.
İnat oluyor, günlerce peşinden koştuktan sonra birilerinin çocukluk hatıratında geçen bir cümleden ipin ucunu yakalıyoruz. Türkçe imiş, “kadın” demekmiş.
Emin miyiz? Eminiz. Çünkü
eski kuşak Yahudi adlarının en popülerlerinden diğer ikisi Dona ve Sinyora.
İkisi de İspanyolca veya İtalyanca “hanım” demek.
Mimi neden Kurtce degilmis anlamadim? Sadece Kurt cografyasinda olan bir isim. Cince mi olacak? Mum kelimesinin Vocatief hali. Kadin ismi oldugu icin disilik son eki ê (i) almis. Mumê, Mumikê Kurtcede yaygin bir isimlendirme.
ReplyDeleteDengbej
Okuduğunu anlamayan insanlardan nefret ediyorum. Şiddetle, aşkla, kudurmuşçasına nefret ediyorum. Yaşamasınlar.
DeleteSevan Bey, YouTube yayınını biraz evvel dinledim. Navajo kilim dokumalarının ilk ortaya çıkışı, 1900lerden bayağı daha geride, en az 1600lerden, hatta belki çok daha eski.
DeleteYalnız eskiden kilim değil battaniye dokurlarmış. Sonra 19. yy'da kilime talep artınca battaniye yerine kilim dokumaya başlamışlar.
https://en.wikipedia.org/wiki/Navajo_weaving
Olan şey şu: Dünyanın hemen her yerinde olduğu gibi Amerika'da da binlerce yıldır dokumacılık vardı, 19. asrın ikinci yarısı ve 20. asır başlarında Amerika'daki beyaz tüccarlar ticaretten karlarını artırmak için muhtemelen Ermeni veya Osmanlı ya da İran coğrafyasından Amerika'ya o zamanlar gitmiş olan diğer gayrimüslim gruplardan dokumacıları devreye sokarak Navajolara Osmanlı İmparatorluğu ve İran coğrafyalarındaki gibi dokuma tekniklerini öğrettiler. Zaten o zamanlara kadar halı ve kilim yerine battaniye dokurmuş Navajolar.
DeleteEcht beeindruckend!
ReplyDeleteMimi ismi öyleyse büyük bir olasılıkla Kürdistan Yahudileri'nden bir eser değil mi? Miryam/Meryem'in kısaltması olarak kabul etmemiz gerekmiyor mu?
Sevan bey, "Köy Enstitüleri'nin Atatürk'le alakası yoktur" diyerek yaş tahtaya basmışsınız. Köy Enstitüleri, temelinin atılması 1935'te Atatürk'ün Tonguç'a verdiği talimatla başlıyor. Diğer falso da Köy Enstitüleri'nin komünizan olduğu iddiası, ki bu da safsata. Köy Enstitüleri dediğiniz zaten bütün ömrü hayatı 10 seneyi geçememiş, devrinin Türkiye'sinin taşrasına göre gayet progresif ancak ülke sathının tamamında adedi 22'yi aşamamış, yani neredeyse ölü doğmuş bir proje. Biraz propagandistik olsa da oldukça güzel bir anlatım.
ReplyDelete@Derdo
DeleteÖyle yazmışsın ki sanki köy enstitülerinin fikir babası Atatürk'müş ve onun zamanında ön çalışmaları yapılmış gibi. Bu İsmail Hakkı Tonguç'a da saygısızlıktır, Atatürk'e de. Tonguç'a saygısızlıktır çünkü köy enstitüleri bir Tonguç projesidir, fikir babası da, baş icracısı da odur her ne kadar günümüz algısında Hasan Ali Yücel öne çıkmışsa da (onun oynadığı rol de yok sayılamaz kesinlikle ama, başka biri milli eğitim bakanı olsa hiç hayata geçirilemeyebilirdi proje), Tonguç köy enstitüleri fikrine uzun Almanya eğitim tecrübesi neticesinde varmıştır. Atatürk'e saygısızlıktır çünkü Atatürk'e adeta insanüstü yetenekler yükleyerek onu gerçekte olduğu vaziyetten uzaklaştırır, bir insan övgüyle değil, iyilikleri ve kötülükleriyle, fazlaları ve eksikleriyle, kısacası olduğu gibi değerlendirilerek gerçekten takdir edilir.
Köy enstitülerinin komünist bir proje olduğunu düşünmüyorum, ama videosundan anladığım kadarıyla Sevan Bey de öyle düşünmüyor, sadece koministleştirici bir boyutunun da olabileceğini söylemiş bunun iyi bir şey mi, kötü bir şey mi olduğu konusuna girmeden. Olabilir, yorumdur, sonuçta yoruma açık yönleri de çok köy enstitülerinin.
Koy enstituleri sanilanin aksine, detayli,butceli, zaman, kalite ve cikti planlamasi dahi yapilmis bir Ittihat Terakki projesidir. hayata gecirilmesi ertelenmis, Ittihatcilarin A kadrosu yerine hayata gecirilmesi cumhuriyet sonrasi B kadrosuna kismet olmustur.
DeleteMalatya'da bir akrabamızın adı Papış. Nüfus kağıdında bu isim olmayabilir. Anlamı aşağı yukarı sizin yazdığınız gibi.
ReplyDeleteEtimolojiyle ilgili ama konu dışı bir sorum olacak Sevan Bey. Bildiğim Hint Avrupa dillerinde 20, 30, 40 ve 50 sayıları 2, 3, 4 ve 5 rakamlarından türemiş gibi gözükürken Türkçe'de neden bu sayıların orijinal isimleri var? Teşekkürler.
ReplyDeleteSevan hocam... iğneyle kuyu kazıyorsun ve de çok iyi kazıyorsun. ne diyeyim, ellerin dert görmesin. (dedemin ninesinin adının "tutuş" olduğunu öğrendim. türk diline ait bir isim diye tahmin ediyorum ama ailem etnik olarak gürcü... 1800 lerin ilk yarısında niye türkçe isim koysunlar ki... sülalemin o katmandaki diğer tüm isimler, müslüman ismi... Saltatra (sakalar) köyünde yaşayan insanlar... orası gürcü köyü değil mi? )
ReplyDeletesevan bey özgür gündem gazetesini hiç duydunuz mu? ekşi sözlükte bu gazeteye nefret kusan milliyetçilerden anladığım kadarıyla kimse umursamazken insan hakkı ihlallerini, köy yakıp boşaltmaları, bok yedirmeleri belgeleyen bir yayın organı imiş ve bombalanarak yeryüzünden silinmiş. ha bir de tabii ki terörist sevici, teröristi kahramanlaştırma, bebek katilleri gibi klişeleşmiş straw-man argümanları gördüm ekşide.
ReplyDeleteAklima gelmisken sorayim: Malatya-Sivas yöresinde "Gürcü" diye kadin ismi var. Benim tanidigim bir Gürcü var, ama Kürt. "Cerkez" diye bir isim de var, Cerkez oldugunu sanmiyorum ama memleketini de bilmiyorum. Elinizdeki listede bu isimlere rastlamissinizdir. Bunlarin da bir haritasini cikartabilir misiniz?
ReplyDeleteGürcü ismi kadın adı olarak Diyarbekir yöresinde de var, o bölgelerde başka yerlerde de vardır muhtemelen.
DeleteKürtlerde mesela Lezgin ismi var, çabuk gelen manasında. Kafkasya'daki Lezgilerle alakası olduğunu sanmam.
Çerkez ismi de bildiğim kadarıyla Ermenilerin Serkis isminden bozma. Evet, ismi Çerkez olanların da ekseri Kürt.
Cevabina turkadlar.com/index.php den bakabilirsiniz.
DeleteAnlı şanlı “Türkçe kişi adları” derlemelerinde izlerine rastlamıyoruz. Halbuki isim Türkçe, başka bir dilden alıntı değil. Dağılım alanı da Türkçe konuşan coğrafya ile sınırlı. TDK Derleme Sözlüğü pumpul ve pupuş için “perçem, püskül, çeşitli kuşların başının üstündeki tüyler” demiş. Pupul ise bir çeşit papuç imiş. Fakat ismin bu anlamlara dayandığını sanmam. Besbelli “kız bebek, kukla” anlamına gelen bir sevgi sözü; ciciş, bebiş, kokoş cinsinden bir infantilizm. Tamamen katılıyorum, şöyle söyleyeyim, rahmetlik nenem yaşasaydı şuan 120 li yaşlarda olacaktı, o beş yaşına kadar olan çocukları severken pumpullu diye severdi . Bu arada Elazığın Dişidi köyünde yaşamıştı.
ReplyDeletePupu ismi kökeni nedir Türk kökenlimidir doğu Karadenizde nadir var bu isim
ReplyDelete